અર્ધી સદી પહેલાં,
અંત્યજ શાળાના એક ખૂણામાં
શીખતો હતો
‘ઢ’ને કંઈ નહીં ‘ઢ’! ત્યારે
આ ગૌરવશાળી ‘ઢ’ નો મહિમા
સમજતો ન હતો
સમયના વહેણ સાથે
‘ઢ’ મારી સાથે જ હતો! મારો પડછાયો!!
જન્મથી જ તેની સાતે મારે દોસ્તી હતી!
વર્ણાશ્રમમાંથી ઊભી થયેલી દોસ્તી!!!
વાંકોચૂકો ‘ઢ’
કાળોતરા નાગની ફેણ જેવો!!
એને જોતાં જ ચમકારો થાય!
વીજળીનો કરંટ લાગે!
બસમાં કે ગાડીમાં–
હોટલમાં કે વાડીમાં,
નોકરી! છોકરી!
બધે જ ગભરાટ
‘ઢ’ નો ચમત્કાર જ ઓર!
‘એફ 16’ વિમાન જેવો!!
કામક્રમે
‘ઢ’ એ સ્વાંગ બદલ્યો!
સૂટમાંથી સફારી જેમ...
‘ઢ’માંથી ‘હ’ થયો!!!
ગાંધીનો પ્રિય શબ્દ!
આ પણ કાનામાત્રા વગરનો!
કોરોધાકોર!
એને વાઘા પહેરાવવાની બધાને છૂટ
પણ સમયનું વહેણ બદલાઈ રહ્યું છે.
ગાઢ નિંદ્રામાંથી ‘ઢ’ સફાળો જાગ્યો!
તેણે આળસ મરડીને જોયું!
ક્ષિતિજ ઉપરનું રહસ્ય–ને ભડક્યો!
સર્વત્ર અત્યાચારો!
આઝાદીમાં પણ બરબાદી!
તે વર્ષોનો તિરસ્કાર સમજી ગયો!
ઢબુનો ‘ઢ’ તેને રહેવું નથી,
તેને તો–
સમાનતા સારુ, સ્વમાનભેર જીવવું છે...
આંસુને બદલે આક્રોશ વ્યક્ત કરવો છે...
જુલ્મ સામે પ્રતિકાર કરવો છે.
સાવધાન!
અત્યાચારો બંધ કરો. વરના–
સામાજિક ક્રાંતિ માટે,
પ્રતિ આક્રમણ થઈને રહેશે.
હવે ‘ઢ’ને છંછેડતા નહીં.
તેના દેહ ઉપર દમન થતાં–
ઘાયલ થયેલો ‘ઢ’ રઘવાયો થયો છે!
હત્યારાઓને ડંખવા,
કાળોતર નાગે ફેણ ધારણ કરી છે.
ઝેર ઓકવાની તૈયારીમાં છે!!!
ardhi sadi pahelan,
antyaj shalana ek khunaman
shikhto hato
‘Dha’ne kani nahin ‘Dha’! tyare
a gaurawshali ‘Dha’ no mahima
samajto na hato
samayna wahen sathe
‘Dha’ mari sathe ja hato! maro paDchhayo!!
janmthi ja teni sate mare dosti hati!
warnashrammanthi ubhi thayeli dosti!!!
wankochuko ‘Dha’
kalotra nagni phen jewo!!
ene jotan ja chamkaro thay!
wijlino karant lage!
basman ke gaDiman–
hotalman ke waDiman,
nokri! chhokri!
badhe ja gabhrat
‘Dha’ no chamatkar ja or!
‘eph 16’ wiman jewo!!
kamakrme
‘Dha’ e swang badalyo!
sutmanthi saphari jem
‘Dha’manthi ‘ha’ thayo!!!
gandhino priy shabd!
a pan kanamatra wagarno!
korodhakor!
ene wagha paherawwani badhane chhoot
pan samayanun wahen badlai rahyun chhe
gaDh nindramanthi ‘Dha’ saphalo jagyo!
tene aalas marDine joyun!
kshitij uparanun rahasya–ne bhaDakyo!
sarwatr atyacharo!
ajhadiman pan barbadi!
te warshono tiraskar samji gayo!
Dhabuno ‘Dha’ tene rahewun nathi,
tene to–
samanata saru, swmanbher jiwawun chhe
ansune badle akrosh wyakt karwo chhe
julm same pratikar karwo chhe
sawdhan!
atyacharo bandh karo warna–
samajik kranti mate,
prati akrman thaine raheshe
hwe ‘Dha’ne chhanchheDta nahin
tena deh upar daman thatan–
ghayal thayelo ‘Dha’ raghwayo thayo chhe!
hatyaraone Dankhwa,
kalotar nage phen dharan kari chhe
jher okwani taiyariman chhe!!!
ardhi sadi pahelan,
antyaj shalana ek khunaman
shikhto hato
‘Dha’ne kani nahin ‘Dha’! tyare
a gaurawshali ‘Dha’ no mahima
samajto na hato
samayna wahen sathe
‘Dha’ mari sathe ja hato! maro paDchhayo!!
janmthi ja teni sate mare dosti hati!
warnashrammanthi ubhi thayeli dosti!!!
wankochuko ‘Dha’
kalotra nagni phen jewo!!
ene jotan ja chamkaro thay!
wijlino karant lage!
basman ke gaDiman–
hotalman ke waDiman,
nokri! chhokri!
badhe ja gabhrat
‘Dha’ no chamatkar ja or!
‘eph 16’ wiman jewo!!
kamakrme
‘Dha’ e swang badalyo!
sutmanthi saphari jem
‘Dha’manthi ‘ha’ thayo!!!
gandhino priy shabd!
a pan kanamatra wagarno!
korodhakor!
ene wagha paherawwani badhane chhoot
pan samayanun wahen badlai rahyun chhe
gaDh nindramanthi ‘Dha’ saphalo jagyo!
tene aalas marDine joyun!
kshitij uparanun rahasya–ne bhaDakyo!
sarwatr atyacharo!
ajhadiman pan barbadi!
te warshono tiraskar samji gayo!
Dhabuno ‘Dha’ tene rahewun nathi,
tene to–
samanata saru, swmanbher jiwawun chhe
ansune badle akrosh wyakt karwo chhe
julm same pratikar karwo chhe
sawdhan!
atyacharo bandh karo warna–
samajik kranti mate,
prati akrman thaine raheshe
hwe ‘Dha’ne chhanchheDta nahin
tena deh upar daman thatan–
ghayal thayelo ‘Dha’ raghwayo thayo chhe!
hatyaraone Dankhwa,
kalotar nage phen dharan kari chhe
jher okwani taiyariman chhe!!!
સ્રોત
- પુસ્તક : ગુજરાતી દલિત કવિતા (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 48)
- સંપાદક : નીરવ પટેલ
- પ્રકાશક : સાહિત્ય અકાદેમી
- વર્ષ : 2010