રેખ્તા ગુજરાતી ઉત્સવ - 5 જાન્યુઆરી: વડોદરા | 11 જાન્યુઆરી: મુંબઈ | 19 જાન્યુઆરી: ભાવનગર - ફ્રી રજિસ્ટ્રેશન કરો
રજિસ્ટ્રેશન કરોબાઈ લીલુ!
જરા કપ ચા તો પીતી જા!
જોને, બળ્યું તનેય સવાર સવારમાં
કેવી તકલીફ આપવી પડી...
એકી સાથે બે ઓચ્છવ :
એક તો આજે આઝાદીવાળી તારીખ,
ને બાર વરસ અગાઉ આષાઢની આ જ તિથિએ
બાપડા માજી મરી ગયેલાં
બરાબર આ જ વેળાએ.
બેઉ પરબ જો ને, કેવાં લારોલાર ગૂંથાઈ ગયાં!
માડીની છબી સામે દીવો કરીને તરત
જિલ્લા મથકે ઝંડો ફરકાવવા જવું’તું
– પણ ઊઠતાંવેંત કાળમુખું કોણ જાણે ક્યાંથીય...
મૂઆને મરવા માટેય બીજી કોઈ જગા ન જડી!
ને એની ગંધે ગંધે પેલા કાગભુશંડી
વહેલી સવારના આખી સોસાયટી ગજવી રહ્યા...
જોયું નહિ, ઠોલી ઠોલીને એનું માથું સમૂળગું
જુદું કરી નાખ્યું’તું!
...જોઈનેય ચીતરી ચડે.
અમારી ઍની ચકરી ખાઈને ભોંય પડતાં
માંડ બચી, હોં કે!
અમે તો કાચાં પાકાં તોડેલા
એટલે અમને એવી સૂગ ન થાય
પણ મૂઆ ભૂંડનાં બચ્ચાંને
ઊંચું કરીને આઘું ફેંકતાં
કોક જોઈ જાય તો…?!
એટલે સ્તો સવાર સવારમાં
તારું ઘર ખોળતા આવવું પડ્યું ને!
ભલે ને રૂપિયો – રડો તનેય પહોંચે એ બહાને!
આમેય માજીના જીવ પૂંઠળ
બે કુંવાશીઓ તો એંઠી કરવી જ પડત!
ને ઘેરાયેલાં ને ધરવવાં એ કરતાં
તું શું ખોટી, ખરું કે?
વળી આજે તો પંદરમી ઑગસ્ટ,
એટલે તને બોલાવ્યાનુંય ઝાઝેરું પુણ્ય!
...જઈને વેગળું ફેંકી આવીએ?
છેક ફાટક પાસે?
બહી ડાહી હોં!
ચોમાસાનું નજીકમાં તો પાછું કોહી ઊઠે;
ને અમારી ઍની ‘ભાંગડા’ નૃત્ય કરી બેસે,
સવારે કરેલું એમ...!
* * *
– તે એટલે છેટે, વાડમાં સંતાડેલો
કપ ન લાવી હોત તો?
અમે કંઈ સોસાયટીવાળાંઓની માફક
જૂના વિચારોવાળાં, નથી હોં કે!
તારી હથેળોઓ સૂંઘતી સૂંઘતી
પેલી ભૂંડર ચાલી આવે છે,
એને જરા આઘી કાઢ.
ને એમ શરમાયા વિના
શાંતિથી પી આ ચા.
– આટલી ચાલસે કે હજી રેડું?
bai lilu!
jara kap cha to piti ja!
jone, balyun taney sawar sawarman
kewi takliph aapwi paDi
eki sathe be ochchhaw ha
ek to aaje ajhadiwali tarikh,
ne bar waras agau ashaDhni aa ja tithiye
bapDa maji mari gayelan
barabar aa ja welaye
beu parab jo ne, kewan larolar gunthai gayan!
maDini chhabi same diwo karine tarat
jilla mathke jhanDo pharkawwa jawun’tun
– pan uthtanwent kalamukhun kon jane kyanthiy
muane marwa matey biji koi jaga na jaDi!
ne eni gandhe gandhe pela kagabhushanDi
waheli sawarna aakhi sosayti gajwi rahya
joyun nahi, tholi tholine enun mathun samulagun
judun kari nakhyun’tun!
joiney chitri chaDe
amari eni chakri khaine bhonya paDtan
manD bachi, hon ke!
ame to kachan pakan toDela
etle amne ewi soog na thay
pan mua bhunDnan bachchanne
unchun karine aghun phenktan
kok joi jay to…?!
etle sto sawar sawarman
tarun ghar kholta awawun paDyun ne!
bhale ne rupiyo – raDo taney pahonche e bahane!
amey majina jeew punthal
be kunwashio to enthi karwi ja paDat!
ne gherayelan ne dharawwan e kartan
tun shun khoti, kharun ke?
wali aaje to pandarmi augast,
etle tane bolawyanunya jhajherun punya!
jaine wegalun phenki awiye?
chhek phatak pase?
bahi Dahi hon!
chomasanun najikman to pachhun kohi uthe;
ne amari eni ‘bhangDa’ nritya kari bese,
saware karelun em !
* * *
– te etle chhete, waDman santaDelo
kap na lawi hot to?
ame kani sosaytiwalanoni maphak
juna wicharowalan, nathi hon ke!
tari hatheloo sunghti sunghti
peli bhunDar chali aawe chhe,
ene jara aaghi kaDh
ne em sharmaya wina
shantithi pi aa cha
– aatli chalse ke haji reDun?
bai lilu!
jara kap cha to piti ja!
jone, balyun taney sawar sawarman
kewi takliph aapwi paDi
eki sathe be ochchhaw ha
ek to aaje ajhadiwali tarikh,
ne bar waras agau ashaDhni aa ja tithiye
bapDa maji mari gayelan
barabar aa ja welaye
beu parab jo ne, kewan larolar gunthai gayan!
maDini chhabi same diwo karine tarat
jilla mathke jhanDo pharkawwa jawun’tun
– pan uthtanwent kalamukhun kon jane kyanthiy
muane marwa matey biji koi jaga na jaDi!
ne eni gandhe gandhe pela kagabhushanDi
waheli sawarna aakhi sosayti gajwi rahya
joyun nahi, tholi tholine enun mathun samulagun
judun kari nakhyun’tun!
joiney chitri chaDe
amari eni chakri khaine bhonya paDtan
manD bachi, hon ke!
ame to kachan pakan toDela
etle amne ewi soog na thay
pan mua bhunDnan bachchanne
unchun karine aghun phenktan
kok joi jay to…?!
etle sto sawar sawarman
tarun ghar kholta awawun paDyun ne!
bhale ne rupiyo – raDo taney pahonche e bahane!
amey majina jeew punthal
be kunwashio to enthi karwi ja paDat!
ne gherayelan ne dharawwan e kartan
tun shun khoti, kharun ke?
wali aaje to pandarmi augast,
etle tane bolawyanunya jhajherun punya!
jaine wegalun phenki awiye?
chhek phatak pase?
bahi Dahi hon!
chomasanun najikman to pachhun kohi uthe;
ne amari eni ‘bhangDa’ nritya kari bese,
saware karelun em !
* * *
– te etle chhete, waDman santaDelo
kap na lawi hot to?
ame kani sosaytiwalanoni maphak
juna wicharowalan, nathi hon ke!
tari hatheloo sunghti sunghti
peli bhunDar chali aawe chhe,
ene jara aaghi kaDh
ne em sharmaya wina
shantithi pi aa cha
– aatli chalse ke haji reDun?
સ્રોત
- પુસ્તક : દલિત કવિતા (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 58)
- સંપાદક : પ્રવીણ ગઢવી
- પ્રકાશક : ગુજરાત સાહિત્ય અકાદમી
- વર્ષ : 2012