પછી તે પતિનાશકારમી—

દુખવાર્તા જઈ દાસિએ કહી;

સુણતાં મૃત શબ્દને નમી,

ઝટ મૂર્છા પણ રાણીને થઈ. 1

ભ્રમમાં અનુગામિની જ તે,

ઉર કમ્પે શ્રુતમાત્રવિવ્હલા;

ક્ષણમાં જઈ આણિ આનને,

જળ છાંટી, બહુ દાખવી કળા. 2

હૃદયે કર નાંખી આર્જવે,

હજી જીવે સખિ એમ તે વદી;

ઘડી એક પછી વ્યથા થવે,

સ્મૃતિ આવી ઉઠિ રાણી શોકથી. 3

સમજી પ્રિયનાશ તે સમે,

ન સકી તે ખમી વિવ્હલાન્તરે;

થઈ ભારી અસહ્ય જે દમે,

અકળાવી અતિ વેદના બળે. 4

સંયુકતાનો વિલાપ

શમવા કંઈ આર્ત્તિ તે ઉંડી,

ભુજ મૂકી હૃદયે પ્રિયાનના;

ઉભરો દુખનો નિવારતી,

પણ તે તો વહ્યું માર્ગ અશ્રુના. 5

પડતી અતિ ઉષ્ણ ધાર તે,

બહુ દાબે પણ જે નહિં શમી;

મુકી કંઠ ચિદોર્મિભાર તે,

પૃથુરાણી પછી રોઈ ત્યાં નમી. 6

ઉપરાઉપરી અબદ્ધ તે,

પડતાં જોઈજ અશ્રુબિન્દુને;

પ્રિય દાસીજનો મળ્યેં છતે,

સહુ આંખે વહિ આંસુ ધાર તે. 7

નીરખી સખિયો સહુ રુવે,

નૃપકાન્તા પણ ચીસ કારમી;

કંઈ પાડિ પળેક છાતિયે

ભુજ દેઉ બહુ રોઈ ના શમી. 8

સુણીને પુરવાસી તે ક્ષણે,

નૃપહમ્યેં અતિ ઉગ્ર શોક તે,

પરલોક જતે પિતાતણે,

સહુ રોયાં ન રહ્યાં જ રોકતે. 9

ધ્વનિ તે પસર્યો સ્થળે સ્થળે,

સુણી રોયાં વનવૃક્ષ વેલિયો;

મૃગ પંખી રહ્યાં જ સ્તબ્ધ તે,

પછી રોયાં ચિત શોકતો થયો. 10

રણમાં પડિયો પ્રજાતણો,

પતિ તેથી ગણી બંધુને ગયો;

કરીને પરદો પયોદનો,

મુખ ઢાંકી રવિ ગુપ્ત તે રહ્યો. 11

પૃથિવીપતિઅન્તને ગણી,

દિશ ચારે અતિ અંધકારથી,

યુથ વાદળનાં ફરી વળી,

સહુ સૃષ્ટિ બહુ રોઈ વારિથી. 12

નિરખી પણ દિવ્ય શોકને,

ઘન ઉત્પાત જ ગર્જના વીજે;

પવન પ્રતિદિક્ ક્ષણે ક્ષણે,

મુકિ નિશ્વાસ વહ્યો પ્રમત્ત તે. 13

ઉદધી ઉલટ્યો તરંગથી,

ધરીને તે સમભાવ ભાનુનો;

ઉલટી સરિતા વહી બધી,

નગ દાખે ઝરી ખેદ આપણો. 14

સખિયો મળી માળ તે ક્ષણે,

કરી આક્રંદ નૃપાંગના રુવે,

ખમવા થઈ તે અશક્ત ને,

જઈ દૂરે સહુ નેત્રને લુવે. 15

‘પૃથિવીપતિ આજ સમે,

તજી તારાં જન સર્વક્યાં ગયો?

રવિ આતપિ વ્યર્થ જો દમે,

મુજ ચિત્તે પણ અસ્ત તે થયો. 16

છતિ આ અતિદીર્ઘ દૃષ્ટિથી,

મુજ આંખે ન જણાય કાંઈ તે;

સમજી તું વનાનિ સૃષ્ટિથી,

નહિ સત્યે કંઈ વસ્તુને વિષે. 17

દઈને જળ પ્રેમ કેરું આ,

તનુવલ્લી મનથી ઉછેરી જે;

સહસા પડી આ વિયોગમાં,

રહી તે જીવતી તોય મૂઈ એ. 19

રહીને નિત સાથ સે’જમાં,

અણધાર્યો પિયુ છેહ જે દીધો;

‘તું વના હું નહિં’ સુધા સમાં

વચનોનો પ્રતિભંગ તેં કર્યો. 20

પ્રણયાશ્રય પ્રાણ આ રહ્યો,

ન ટકે તે વિરહે ભમે મતિ;

મુજ જીવન બોલી જાણિયો,

ક્ષણ આ સત્ય જ પ્રાણને પતિ. 21

તું જવે રહી આજ એકલી,

પ્રિયભર્તા! વનમાળિએ તજી,

સુકી વેલી સમાન હું બળી,

જવું શૃંગાર હવે ક્યહાં સજી? 22

અબળા તજી એકલો ગયો,

વચમાં તે પણ સાંભરી નહિ;

પ્રિય નિર્દય એટલો થયો,

કદિ જેણે કટુ વાણી ના કહી. 23

અપરાધ કશો કર્યો ઘણો,

અણજાણે ખશિયો વિના કહ્યો;

તું નહિ જ અજાણ સ્ત્રી તણો,

જીવતે તોપ્રિય સ્વામિને કહે. 24

કશી રીતથી હું કરી રહું;

પ્રિય જો તું જઈ સ્વર્ગમાં વસે?

મનમાં મન આ મળી ગયું,

થઈ છાયા ક્યમ તારી તે ખસે. 25

હમણાં જઈ ને ફરી વળી,

મળિશું તે કહીને ક્યહાં ગયો?

અથવા કરી હાસ્યને છળી,

પ્રિય! મારા થઈ ગુપ્ત તું રહ્યો? 26

ક્યમ આ દિન કાઢવા હવે,

સમજે તું થઈ તારી તેં કહ્યું;

દુખલેશ ન રંગમાં નવે,

હતું તે તો ન હતું સહૂ થયું. 27

વચમાં મધુરું વદી વદી,

પ્રિય પાસે લઈ જે ઉમંગમાં;

તુજ તે સદ્યળી કળા બધી,

રહી સંભારવી આવી અન્તમાં. 28

અથવા મન ઉભરા રહ્યા,

પિયુ! કોને જઈને હવે કહું

ચિતવહ્વિ પ્રદીપ્ત જે થયો,

ઝટ જે દીન જ થાય તે ન હું. 29

કરી આ પિયુ! આજ પારકી,

‘તું જ મારી’ બહુ તેં કહી કહી;

પતિને વશ જે કરી સકી,

તજવે તે નિરુપાય જો રહી. 30

વદ કાન્ત કયહાં જઈ હવે,

મનમાંનું સુખદુઃખ કો કને

કથવું સમભાવસંભવે,

નહિ ચિન્તા રહી એટલી તને? 31

બહુ શું તુજને કહું અરે?

મુકિ આધાર વનાની એકલી;

નહિ કો શરણે જતી ખરે,

હું પરાધીન પ્રિયાજ તેં કરી. 32

સુણીને કંઈ બોલ માહરા,

ફરી આવી કંઈ પ્રીતિ ભાવથી,

પ્રિય દર્શન દેઈને જરા,

કરી ઉદ્ધાર તું સાથ લે પતિ. 33

અતિ આકુલ આ નહિ ટકે,

ચિત મારું તુજ સંગ જે રહ્યું;

તનુમાં ક્યમ તે વશી સકે,

વસવા કારણ સર્વ તે ગયું. 34

પિયુજી કરી આમ વેગળી,

ક્ષણમાં તે ક્યમ મૂકીને ગયા?

હતી વૃત્તિ કૃપા ક્ષમા ભરી,

પણ આવા નઘરોળ ક્યાં થયા? 35

દુખમાં સહુ આલિ આ સમે,

રવિનું તેજ પડે ઉદાસીમાં;

તજવે વિનકાર્ય આ તમે,

દુખિ તે ભારતભૂમિ ત્રાસમાં. 36

ક્ષણ એક અરે જરા ફરી,

મુકિ તારી પ્રિય નારી રોતીને

મળ આવી દયા દીલે ધરી,

નહિ જાણું કહિં આવું તું કને. 37

પ્રિય તે રહી તારી આ પ્રિયા,

સુણી તેના કંઈ તો વિલાપને;

સ્મરીને મુજ એકવૃત્તિ આ,

કંઈ તો પ્રેમ તું આણજે મને! 38

તું વિના સુવિલાસવસ્તુમાં,

નહિ કાંઈ પણ કાર્ય તો દીસે;

ઉગિ આ પણ વ્યર્થ ચંદ્રમા,

બહુ ફીકી નહિ ચંદ્રિકા લસે. 39

તું જતે પિયુ હાય જો થઈ,

ગમતી તે સહુ સૃષ્ટિ આ સુની

તનુની પણ કાન્તિ તે ગઈ,

સમજે તું પછિ વાત શી ઘણી? 40

કરુ શું ક્યમ આવીને મળું?

તન જૂદાં જીવ એક તું કળે,

પણ આ ધિક દેહને ગણું,

અતિ આશ્ચર્ય ન કેમ નીકળે. 41

પ્રિય તેં મુજને બહુ ગણી,

ક્યમ છોડી સહસા ગયો વધૂ

તુજને હું નહિ જ એકલી,

તુજ આધાર રહ્યું જગત્ બધું. 42

નહિ જો રસ વસ્તુને વિષે,

ઉલટા તે ગુણ સર્વમાં દીસે,

જલ વહ્નિ સમાન જો દીસે,

દમતી તાપ સમાન ચંદ્રિકા. 43

પિયુ જો તજી આમ જાય તું,

ઘટી કિંચિત્ પમ સૂચના વિના

નહિ સત્વર આવિ જો મળું,

ધિક આ જીવિત મારું સર્વથા. 44

કરીને સઘળું વૃથા થયો,

મુજ સૌભાગ્ય, સદા અદૃશ્ય જે,

બહુ રોઈ કરી મનાવિયો,

પણ આવી મળશે જ કેમ તે? 45

તુજ આ મુખ રૂપ જે રુડું,

હૃદયેથી ક્યમ દૂર તે ખસે?

સ્મરીને સુણ સર્વ શું કરું,

અણધાર્યું ચિત તું ભણી ધસે. 46

પ્રિય તે પિયુ તારું બોલવું,

સુવિહારો રચવે નવા નવા;

નહિં તું પતિ તે થકી સહુ,

સ્મરવાના હવડાં જ તે રહ્યા. 47

ગયું તે ક્યમ આવિને મળે

બહુ રીતે પણ શોક તે કર્યે,

સ્થિર તે થતી પ્રેમને ગણે,

જઈ અન્તે નિજ તત્ત્વમાં ભળે. 48

કરી તે અપરાધ માહરા,

કટુ મિથ્યા વચનો તણી ક્ષમા,

ધર તું કંઈ પ્રીતિ તો જરા,

તું જ મારે, હું સમાં તુંને ઘણા. 49

ક્યમ તું હજી બોલતો નથી,

વચનો આ સુણી આંસુડે ભર્યાં?

ગઈ ઊતરિ છેક ચિત્તથી,

અણચિન્ત્યાં, પિયુ કાર્ય શાં કર્યાં 50

તુજમાં મુજ પ્રાણનાથ આ,

સ્થિર વૃત્તિ ખશિ તે દિઠી જરા,

વસતે નિત તારિ સાથ આ,

મન ધાર્યા, તુજ અર્થ મેં પૂર્યા. 51

પિયુજી મુખમાગ્યું આપિયું,

ઝીલી લીધા અરધેથી બોલ તેં;

સઘળું સુખરૂપ જે થયું,

નડતું વિઘ્ન થઈ હવે જતે. 52

સહસા પરલોકમાં જતે,

વદ આવી, સુકુમાર અંગના;

મુક્તે સમજ્યો નહીં તું કે,

મુજ સર્વસ્વ ગયું પતિ જતાં. 53

કહીને મુજ પ્રીતિરૂપ તું,

અથવા પ્રાણસ્વરૂપ તું થઈ,

ધરી મૌન રહ્યો વિલુપ્ત તું,

ક્યમ આ જીવ સકે જુદો રહી.’ 54

કરી એમ બહૂ વિધે રુવે,

દુખિ તે ભારતરાણીને સુણી,

પ્રિય ત્યાં સખી આવીને જીવે,

કરી આશ્વાસન હાથ દે ઘણી. 55

થઈ આ પરિવેદના તણી,

પ્રિય રાજ્ઞી, સહુ જાણિયે સીમા,

પણ ભંગુર દેહને ગણી,

સ્વજન પ્રાણ ગયે ઘટે ક્ષમા. 56

પરિતાપ મૃતાર્થ જે કરે,

પણ પાછું ન મળે વિલાપથી;

અતિ શોકથી મુગ્ધ તે ઠરે,

અવધી તે થકી દુઃખનો સતી. 57

પ્રિય વસ્તુ વ દેખી દૃષ્ટિયે,

પણ જો તે હૃદયે સદા વસે;

રહી દૂર તથા સમીપ એ,

સમભાવે સુખરૂપ તે થશે. 58

સખી પ્રેમનિબદ્ધ સર્વદા,

દૃઢ ચૈતન્ય વિશુદ્ધ સૃષ્ટિમાં;

રહ્યું વ્યાપિ સમસ્ત સ્વસ્થતા,

સુણ આપે, પછિ દુઃખવૃત્તિ ક્યાં. 59

સમજી સતી સ્નેહ બંધથી,

વિજ બંધુ ચિતમાં વશી રહે;

મૃત જીવતી તેની તેહથી,

અવિભિન્ન સ્થિતિ જ્ઞાનિયો કહે. 60

ગણીને પતિ નિત્ય પાસ તે,

ઘરો સંન્યસ્ત પવિત્ર કાનને,

કરીને પરિધાન યુક્ત તે,

સ્થિર ભાવે વસવું ઘટે તને. 61

અથ તે પરિપૂજ્યપિંડમાં,

કરી ઇચ્છા સ્વશરીર અર્પવા,

ન ધર્યુ સખીવાક્ય લક્ષમાં,

કહ્યું જે જ્ઞાન તપસ્વિની થવા. 62

બહુ મોહમયી કીધા થકી,

કદિ માયા મુનિ ધ્યાન તે ચળે,

પણ જે દૃઢ સ્તરી કરી સકી,

મનના નિશ્ચય તે નહિં ટળે. 63

ધરીને પરિધાનમંડનો,

સહુ સૌભાગ્યસુચિન્હ શોભતાં;

ન ગણી મરણ પ્રચંડનો,

ભય તે કાન્ત ગણીજ જીવતા, 64

કર્યું જે શુભભાલ કુંકુમે,

ધરીને મૌકિતક હાર આર્જવે;

સતીમંગળવસ્ત્ર તે સમે,

અતિ ઓપ્યું પૂરી તે ક્રિયા થવે. 65

ધરીને પરિધાન અન્તનાં,

કરી ધૂપાર્ચિ પ્રદીપ્ત જ્યોતમાં,

પિયળે શિર કર્ણિકારનાં,

કુસુમે તે સતી ચાલી દ્યોતમાં. 66

ગુરુએ વિધિનિષ્ઠ રાણીને,

સજીને પૂજન ત્યાં ચિતા તણું,

પદ દેઈ પ્રદક્ષિણા કને,

ચલવી તે પછી અગ્નિમાં ઘણું. 67

જે તે ચઢી પડી ચિતાતળી અગ્નિમાંહી,

રાણી અનન્ય ગુણથી સુણી સૃષ્ટિમાંહી,

તે એકવૃત્તિ ધરીને પતિ કેરી નિષ્ઠા,

જાણી ગઈ સહજ ભારતની પ્રતિષ્ઠા. 68

pachhi te patinashkarmi—

dukhwarta jai dasiye kahi;

suntan mrit shabdne nami,

jhat murchha pan ranine thai 1

bhramman anugamini ja te,

ur kampe shrutmatrwiwhla;

kshanman jai aani aanne,

jal chhanti, bahu dakhwi kala 2

hridye kar nankhi arjwe,

haji jiwe sakhi em te wadi;

ghaDi ek pachhi wyatha thawe,

smriti aawi uthi rani shokthi 3

samji priynash te same,

na saki te khami wiwhlantre;

thai bhari asahya je dame,

aklawi ati wedna bale 4

sanyuktano wilap

shamwa kani artti te unDi,

bhuj muki hridye priyanna;

ubhro dukhno niwarti,

pan te to wahyun marg ashruna 5

paDti ati ushn dhaar te,

bahu dabe pan je nahin shami;

muki kanth chidormibhar te,

prithurani pachhi roi tyan nami 6

upraupri abaddh te,

paDtan joij ashrubindune;

priy dasijno malyen chhate,

sahu ankhe wahi aansu dhaar te 7

nirkhi sakhiyo sahu ruwe,

nripkanta pan chees karmi;

kani paDi palek chhatiye

bhuj deu bahu roi na shami 8

sunine purwasi te kshne,

nriphamyen ati ugr shok te,

parlok jate pitatne,

sahu royan na rahyan ja rokte 9

dhwani te pasaryo sthle sthle,

suni royan wanwriksh weliyo;

mrig pankhi rahyan ja stabdh te,

pachhi royan chit shokto thayo 10

ranman paDiyo prjatno,

pati tethi gani bandhune gayo;

karine pardo payodno,

mukh Dhanki rawi gupt te rahyo 11

prithiwipatiantne gani,

dish chare ati andhkarthi,

yuth wadalnan phari wali,

sahu srishti bahu roi warithi 12

nirkhi pan diwya shokne,

ghan utpat ja garjana wije;

pawan pratidik kshne kshne,

muki nishwas wahyo pramatt te 13

uddhi ulatyo tarangthi,

dharine te sambhaw bhanuno;

ulti sarita wahi badhi,

nag dakhe jhari khed aapno 14

sakhiyo mali mal te kshne,

kari akrand nripangna ruwe,

khamwa thai te ashakt ne,

jai dure sahu netrne luwe 15

‘prithiwipati aaj same,

taji taran jan sarwakyan gayo?

rawi atapi wyarth jo dame,

muj chitte pan ast te thayo 16

chhati aa atidirgh drishtithi,

muj ankhe na janay kani te;

samji tun wanani srishtithi,

nahi satye kani wastune wishe 17

daine jal prem kerun aa,

tanuwalli manthi uchheri je;

sahsa paDi aa wiyogman,

rahi te jiwti toy mui e 19

rahine nit sath se’jaman,

andharyo piyu chheh je didho;

‘tun wana hun nahin’ sudha saman

wachnono pratibhang ten karyo 20

pranyashray pran aa rahyo,

na take te wirhe bhame mati;

muj jiwan boli janiyo,

kshan aa satya ja pranne pati 21

tun jawe rahi aaj ekli,

priybharta! wanmaliye taji,

suki weli saman hun bali,

jawun shringar hwe kyhan saji? 22

abla taji eklo gayo,

wachman te pan sambhri nahi;

priy nirday etlo thayo,

kadi jene katu wani na kahi 23

apradh kasho karyo ghano,

anjane khashiyo wina kahyo;

tun nahi ja ajan stri tano,

jiwte topriy swamine kahe 24

kashi ritthi hun kari rahun;

priy jo tun jai swargman wase?

manman man aa mali gayun,

thai chhaya kyam tari te khase 25

hamnan jai ne phari wali,

malishun te kahine kyhan gayo?

athwa kari hasyne chhali,

priy! mara thai gupt tun rahyo? 26

kyam aa din kaDhwa hwe,

samje tun thai tari ten kahyun;

dukhlesh na rangman nawe,

hatun te to na hatun sahu thayun 27

wachman madhurun wadi wadi,

priy pase lai je umangman;

tuj te sadyli kala badhi,

rahi sambharwi aawi antman 28

athwa man ubhra rahya,

piyu! kone jaine hwe kahun

chitwahwi pradipt je thayo,

jhat je deen ja thay te na hun 29

kari aa piyu! aaj paraki,

‘tun ja mari’ bahu ten kahi kahi;

patine wash je kari saki,

tajwe te nirupay jo rahi 30

wad kant kayhan jai hwe,

manmannun sukhadukha ko kane

kathawun sambhawsambhwe,

nahi chinta rahi etli tane? 31

bahu shun tujne kahun are?

muki adhar wanani ekli;

nahi ko sharne jati khare,

hun paradhin priyaj ten kari 32

sunine kani bol mahara,

phari aawi kani priti bhawthi,

priy darshan deine jara,

kari uddhaar tun sath le pati 33

ati aakul aa nahi take,

chit marun tuj sang je rahyun;

tanuman kyam te washi sake,

waswa karan sarw te gayun 34

piyuji kari aam wegli,

kshanman te kyam mukine gaya?

hati writti kripa kshama bhari,

pan aawa naghrol kyan thaya? 35

dukhman sahu aali aa same,

rawinun tej paDe udasiman;

tajwe winkarya aa tame,

dukhi te bharatbhumi trasman 36

kshan ek are jara phari,

muki tari priy nari rotine

mal aawi daya dile dhari,

nahi janun kahin awun tun kane 37

priy te rahi tari aa priya,

suni tena kani to wilapne;

smrine muj ekwritti aa,

kani to prem tun aanje mane! 38

tun wina suwilaswastuman,

nahi kani pan karya to dise;

ugi aa pan wyarth chandrma,

bahu phiki nahi chandrika lase 39

tun jate piyu hay jo thai,

gamti te sahu srishti aa suni

tanuni pan kanti te gai,

samje tun pachhi wat shi ghani? 40

karu shun kyam awine malun?

tan judan jeew ek tun kale,

pan aa dhik dehne ganun,

ati ashcharya na kem nikle 41

priy ten mujne bahu gani,

kyam chhoDi sahsa gayo wadhu

tujne hun nahi ja ekli,

tuj adhar rahyun jagat badhun 42

nahi jo ras wastune wishe,

ulta te gun sarwman dise,

jal wahni saman jo dise,

damti tap saman chandrika 43

piyu jo taji aam jay tun,

ghati kinchit pam suchana wina

nahi satwar aawi jo malun,

dhik aa jiwit marun sarwatha 44

karine saghalun writha thayo,

muj saubhagya, sada adrishya je,

bahu roi kari manawiyo,

pan aawi malshe ja kem te? 45

tuj aa mukh roop je ruDun,

hridyethi kyam door te khase?

smrine sun sarw shun karun,

andharyun chit tun bhani dhase 46

priy te piyu tarun bolawun,

suwiharo rachwe nawa nawa;

nahin tun pati te thaki sahu,

smarwana hawDan ja te rahya 47

gayun te kyam awine male

bahu rite pan shok te karye,

sthir te thati premne gane,

jai ante nij tattwman bhale 48

kari te apradh mahara,

katu mithya wachno tani kshama,

dhar tun kani priti to jara,

tun ja mare, hun saman tunne ghana 49

kyam tun haji bolto nathi,

wachno aa suni ansuDe bharyan?

gai utari chhek chittthi,

anchintyan, piyu karya shan karyan 50

tujman muj prannath aa,

sthir writti khashi te dithi jara,

waste nit tari sath aa,

man dharya, tuj arth mein purya 51

piyuji mukhmagyun apiyun,

jhili lidha ardhethi bol ten;

saghalun sukhrup je thayun,

naDatun wighn thai hwe jate 52

sahsa parlokman jate,

wad aawi, sukumar angna;

mukte samajyo nahin tun ke,

muj sarwasw gayun pati jatan 53

kahine muj pritirup tun,

athwa pranaswrup tun thai,

dhari maun rahyo wilupt tun,

kyam aa jeew sake judo rahi ’ 54

kari em bahu widhe ruwe,

dukhi te bharatranine suni,

priy tyan sakhi awine jiwe,

kari ashwasan hath de ghani 55

thai aa pariwedana tani,

priy ragyi, sahu janiye sima,

pan bhangur dehne gani,

swajan pran gaye ghate kshama 56

paritap mritarth je kare,

pan pachhun na male wilapthi;

ati shokthi mugdh te thare,

awadhi te thaki dukhano sati 57

priy wastu wa dekhi drishtiye,

pan jo te hridye sada wase;

rahi door tatha samip e,

sambhawe sukhrup te thashe 58

sakhi premanibaddh sarwada,

driDh chaitanya wishuddh srishtiman;

rahyun wyapi samast swasthata,

sun aape, pachhi dukhawritti kyan 59

samji sati sneh bandhthi,

wij bandhu chitman washi rahe;

mrit jiwti teni tehthi,

awibhinn sthiti gyaniyo kahe 60

ganine pati nitya pas te,

gharo sannyast pawitra kanne,

karine paridhan yukt te,

sthir bhawe wasawun ghate tane 61

ath te paripujypinDman,

kari ichchha swashrir arpwa,

na dharyu sakhiwakya lakshman,

kahyun je gyan tapaswini thawa 62

bahu mohamyi kidha thaki,

kadi maya muni dhyan te chale,

pan je driDh stari kari saki,

manna nishchay te nahin tale 63

dharine paridhanmanDno,

sahu saubhagyasuchinh shobhtan;

na gani maran prchanDno,

bhay te kant ganij jiwta, 64

karyun je shubhbhal kunkume,

dharine maukitak haar arjwe;

satimangalwastr te same,

ati opyun puri te kriya thawe 65

dharine paridhan antnan,

kari dhuparchi pradipt jyotman,

piyle shir karnikarnan,

kusume te sati chali dyotman 66

gurue widhinishth ranine,

sajine pujan tyan chita tanun,

pad dei prdakshina kane,

chalwi te pachhi agniman ghanun 67

je te chaDhi paDi chitatli agnimanhi,

rani ananya gunthi suni srishtimanhi,

te ekwritti dharine pati keri nishtha,

jani gai sahj bharatni pratishtha 68

pachhi te patinashkarmi—

dukhwarta jai dasiye kahi;

suntan mrit shabdne nami,

jhat murchha pan ranine thai 1

bhramman anugamini ja te,

ur kampe shrutmatrwiwhla;

kshanman jai aani aanne,

jal chhanti, bahu dakhwi kala 2

hridye kar nankhi arjwe,

haji jiwe sakhi em te wadi;

ghaDi ek pachhi wyatha thawe,

smriti aawi uthi rani shokthi 3

samji priynash te same,

na saki te khami wiwhlantre;

thai bhari asahya je dame,

aklawi ati wedna bale 4

sanyuktano wilap

shamwa kani artti te unDi,

bhuj muki hridye priyanna;

ubhro dukhno niwarti,

pan te to wahyun marg ashruna 5

paDti ati ushn dhaar te,

bahu dabe pan je nahin shami;

muki kanth chidormibhar te,

prithurani pachhi roi tyan nami 6

upraupri abaddh te,

paDtan joij ashrubindune;

priy dasijno malyen chhate,

sahu ankhe wahi aansu dhaar te 7

nirkhi sakhiyo sahu ruwe,

nripkanta pan chees karmi;

kani paDi palek chhatiye

bhuj deu bahu roi na shami 8

sunine purwasi te kshne,

nriphamyen ati ugr shok te,

parlok jate pitatne,

sahu royan na rahyan ja rokte 9

dhwani te pasaryo sthle sthle,

suni royan wanwriksh weliyo;

mrig pankhi rahyan ja stabdh te,

pachhi royan chit shokto thayo 10

ranman paDiyo prjatno,

pati tethi gani bandhune gayo;

karine pardo payodno,

mukh Dhanki rawi gupt te rahyo 11

prithiwipatiantne gani,

dish chare ati andhkarthi,

yuth wadalnan phari wali,

sahu srishti bahu roi warithi 12

nirkhi pan diwya shokne,

ghan utpat ja garjana wije;

pawan pratidik kshne kshne,

muki nishwas wahyo pramatt te 13

uddhi ulatyo tarangthi,

dharine te sambhaw bhanuno;

ulti sarita wahi badhi,

nag dakhe jhari khed aapno 14

sakhiyo mali mal te kshne,

kari akrand nripangna ruwe,

khamwa thai te ashakt ne,

jai dure sahu netrne luwe 15

‘prithiwipati aaj same,

taji taran jan sarwakyan gayo?

rawi atapi wyarth jo dame,

muj chitte pan ast te thayo 16

chhati aa atidirgh drishtithi,

muj ankhe na janay kani te;

samji tun wanani srishtithi,

nahi satye kani wastune wishe 17

daine jal prem kerun aa,

tanuwalli manthi uchheri je;

sahsa paDi aa wiyogman,

rahi te jiwti toy mui e 19

rahine nit sath se’jaman,

andharyo piyu chheh je didho;

‘tun wana hun nahin’ sudha saman

wachnono pratibhang ten karyo 20

pranyashray pran aa rahyo,

na take te wirhe bhame mati;

muj jiwan boli janiyo,

kshan aa satya ja pranne pati 21

tun jawe rahi aaj ekli,

priybharta! wanmaliye taji,

suki weli saman hun bali,

jawun shringar hwe kyhan saji? 22

abla taji eklo gayo,

wachman te pan sambhri nahi;

priy nirday etlo thayo,

kadi jene katu wani na kahi 23

apradh kasho karyo ghano,

anjane khashiyo wina kahyo;

tun nahi ja ajan stri tano,

jiwte topriy swamine kahe 24

kashi ritthi hun kari rahun;

priy jo tun jai swargman wase?

manman man aa mali gayun,

thai chhaya kyam tari te khase 25

hamnan jai ne phari wali,

malishun te kahine kyhan gayo?

athwa kari hasyne chhali,

priy! mara thai gupt tun rahyo? 26

kyam aa din kaDhwa hwe,

samje tun thai tari ten kahyun;

dukhlesh na rangman nawe,

hatun te to na hatun sahu thayun 27

wachman madhurun wadi wadi,

priy pase lai je umangman;

tuj te sadyli kala badhi,

rahi sambharwi aawi antman 28

athwa man ubhra rahya,

piyu! kone jaine hwe kahun

chitwahwi pradipt je thayo,

jhat je deen ja thay te na hun 29

kari aa piyu! aaj paraki,

‘tun ja mari’ bahu ten kahi kahi;

patine wash je kari saki,

tajwe te nirupay jo rahi 30

wad kant kayhan jai hwe,

manmannun sukhadukha ko kane

kathawun sambhawsambhwe,

nahi chinta rahi etli tane? 31

bahu shun tujne kahun are?

muki adhar wanani ekli;

nahi ko sharne jati khare,

hun paradhin priyaj ten kari 32

sunine kani bol mahara,

phari aawi kani priti bhawthi,

priy darshan deine jara,

kari uddhaar tun sath le pati 33

ati aakul aa nahi take,

chit marun tuj sang je rahyun;

tanuman kyam te washi sake,

waswa karan sarw te gayun 34

piyuji kari aam wegli,

kshanman te kyam mukine gaya?

hati writti kripa kshama bhari,

pan aawa naghrol kyan thaya? 35

dukhman sahu aali aa same,

rawinun tej paDe udasiman;

tajwe winkarya aa tame,

dukhi te bharatbhumi trasman 36

kshan ek are jara phari,

muki tari priy nari rotine

mal aawi daya dile dhari,

nahi janun kahin awun tun kane 37

priy te rahi tari aa priya,

suni tena kani to wilapne;

smrine muj ekwritti aa,

kani to prem tun aanje mane! 38

tun wina suwilaswastuman,

nahi kani pan karya to dise;

ugi aa pan wyarth chandrma,

bahu phiki nahi chandrika lase 39

tun jate piyu hay jo thai,

gamti te sahu srishti aa suni

tanuni pan kanti te gai,

samje tun pachhi wat shi ghani? 40

karu shun kyam awine malun?

tan judan jeew ek tun kale,

pan aa dhik dehne ganun,

ati ashcharya na kem nikle 41

priy ten mujne bahu gani,

kyam chhoDi sahsa gayo wadhu

tujne hun nahi ja ekli,

tuj adhar rahyun jagat badhun 42

nahi jo ras wastune wishe,

ulta te gun sarwman dise,

jal wahni saman jo dise,

damti tap saman chandrika 43

piyu jo taji aam jay tun,

ghati kinchit pam suchana wina

nahi satwar aawi jo malun,

dhik aa jiwit marun sarwatha 44

karine saghalun writha thayo,

muj saubhagya, sada adrishya je,

bahu roi kari manawiyo,

pan aawi malshe ja kem te? 45

tuj aa mukh roop je ruDun,

hridyethi kyam door te khase?

smrine sun sarw shun karun,

andharyun chit tun bhani dhase 46

priy te piyu tarun bolawun,

suwiharo rachwe nawa nawa;

nahin tun pati te thaki sahu,

smarwana hawDan ja te rahya 47

gayun te kyam awine male

bahu rite pan shok te karye,

sthir te thati premne gane,

jai ante nij tattwman bhale 48

kari te apradh mahara,

katu mithya wachno tani kshama,

dhar tun kani priti to jara,

tun ja mare, hun saman tunne ghana 49

kyam tun haji bolto nathi,

wachno aa suni ansuDe bharyan?

gai utari chhek chittthi,

anchintyan, piyu karya shan karyan 50

tujman muj prannath aa,

sthir writti khashi te dithi jara,

waste nit tari sath aa,

man dharya, tuj arth mein purya 51

piyuji mukhmagyun apiyun,

jhili lidha ardhethi bol ten;

saghalun sukhrup je thayun,

naDatun wighn thai hwe jate 52

sahsa parlokman jate,

wad aawi, sukumar angna;

mukte samajyo nahin tun ke,

muj sarwasw gayun pati jatan 53

kahine muj pritirup tun,

athwa pranaswrup tun thai,

dhari maun rahyo wilupt tun,

kyam aa jeew sake judo rahi ’ 54

kari em bahu widhe ruwe,

dukhi te bharatranine suni,

priy tyan sakhi awine jiwe,

kari ashwasan hath de ghani 55

thai aa pariwedana tani,

priy ragyi, sahu janiye sima,

pan bhangur dehne gani,

swajan pran gaye ghate kshama 56

paritap mritarth je kare,

pan pachhun na male wilapthi;

ati shokthi mugdh te thare,

awadhi te thaki dukhano sati 57

priy wastu wa dekhi drishtiye,

pan jo te hridye sada wase;

rahi door tatha samip e,

sambhawe sukhrup te thashe 58

sakhi premanibaddh sarwada,

driDh chaitanya wishuddh srishtiman;

rahyun wyapi samast swasthata,

sun aape, pachhi dukhawritti kyan 59

samji sati sneh bandhthi,

wij bandhu chitman washi rahe;

mrit jiwti teni tehthi,

awibhinn sthiti gyaniyo kahe 60

ganine pati nitya pas te,

gharo sannyast pawitra kanne,

karine paridhan yukt te,

sthir bhawe wasawun ghate tane 61

ath te paripujypinDman,

kari ichchha swashrir arpwa,

na dharyu sakhiwakya lakshman,

kahyun je gyan tapaswini thawa 62

bahu mohamyi kidha thaki,

kadi maya muni dhyan te chale,

pan je driDh stari kari saki,

manna nishchay te nahin tale 63

dharine paridhanmanDno,

sahu saubhagyasuchinh shobhtan;

na gani maran prchanDno,

bhay te kant ganij jiwta, 64

karyun je shubhbhal kunkume,

dharine maukitak haar arjwe;

satimangalwastr te same,

ati opyun puri te kriya thawe 65

dharine paridhan antnan,

kari dhuparchi pradipt jyotman,

piyle shir karnikarnan,

kusume te sati chali dyotman 66

gurue widhinishth ranine,

sajine pujan tyan chita tanun,

pad dei prdakshina kane,

chalwi te pachhi agniman ghanun 67

je te chaDhi paDi chitatli agnimanhi,

rani ananya gunthi suni srishtimanhi,

te ekwritti dharine pati keri nishtha,

jani gai sahj bharatni pratishtha 68