surat - Dirgh Kavya | RekhtaGujarati

સૂરત

surat

નર્મદ નર્મદ
સૂરત
નર્મદ

(રોલાવૃત્ત)

તે શા તુજ હાલ, ‘સૂરત સૂનાની મૂરત;’

થયા પૂરા બેહાલ, સૂરત તુજ રડતી સુરત!

રે હસી હસીને રડી, ચડી ચડી પડી તું બાંકી;

દીપી કુંદનમાં જડી, પડી રે કથીરે ઝાંખી.

કંચનમણિનો દેવ, જેમ વેચાયો કડકે;

સુકુમારો તુજ દેહ, તેમ વહેંચાયો ભડકે.

ઉર ઉપર બે બુરજ, શોભતા ઉડતા રંગે;

ઢળી પડ્યા નહી નૂર જ, ક્ષોભ પામે છે ઢંગે.

નેનતણા ચળકાટ, પડ્યાં ફૂલાં કહાં આજે!

ભર્યા ગાલના ઠાઠ, પડ્યા કૂવા કહાં લાજે!

ઠર્યા હોઠ જે લાલ, ધ્રૂજે જે ફીકા કાળા;

દાંત તણાતા હાલ, સૂઝે મરવાના ચાળા.

રૂડું અણિયાળું નાક, બેઠું ચાઠાંથી ભાસે;

ગયું હાય રે નાક, નીચું મોઢું નિરાશે,

તેજસ્વી મુખ જેહ, સૂરતનું સૂરત જેવું;

ડરામણું ફીકું તેહ, સૂરત તુજ ઘુવડ જેવું.

ગોરૂં કારમું રૂપ, ખમાં પૂનેમે જેવું,

થયું વેઠતાં ધૂપ, અમાવાસ્યાએ તેવું.

તન પર સુરખી લાલ, ઊડી રહેતી ચડતીમાં;

ધૂળ ઊડે છે હાલ, ભૂંડી દુઃખદા પડતીમાં.

ચકચકતું તુજ રૂપ, સોળસેં સત્તરસેંમાં;

કિલ્લા લાતી કોટ, મચેલા રંગો જેમાં.

રંગ રંગ નિશાણ, યૂરોપ વેપારી ધામે;

બંદર ફૂરજામાંહીં, ધામધૂમો બહુ જામે.

જાત જાતના જંન, જૂજવા રંગો માથે;

ભાત ભાતના વેશ, રસાલામાં મુખી સાથે.

દેશ દેશનો માલ, વળી અહીંનાં બંદરનો;

રહે આવે ને જાય બહાર લક્ષ્મી મંદિરનો.

બંદરમાં જૂથ વહાણ, જેહને જોતાં રાચો;

દોલતની તે ખાણ, મણિપારસ તે સાચો.

ધંધાદારી લોક, વળી કારીગર ઝાઝા;

ઊંચ નીચ સહુ કોય, થયેલા ધનથી તાજા.

નવાબ બક્ષી મીર, વળી બીજા સરદારો;

સોદાગર ને શેઠ, જાતરે જતાં હજારો.

વખાર ને દુકાન, મહેલ હવેલી ને ઘર;

વાડી વજીફા બાગ, ઝગમગ કરી રહ્યો જર.

હાથી ઘોડા ઊંટ, પાલખી રથનાં વાહન;

દોડાદોડી ખૂબ, તકતકે તન મન ને ધન.

સૂરત તું લંકારૂપ, સુનું ઉછળતું સંધે,

રાય રંક સહુ ભાઈ, સંપમાં રહેતા બંધે.

તહેવારોના ઠાઠ, જુદા જુદા લોકોમાં;

શોભાનો નહિ પાર, વસ્તુઓના થોકોમાં.

જુદાં જુદાં સહુ સેન, જુદાં જુદાં રાજ્યોનાં;

જુદાં જુદાં હથિયાર, વખાણું કોનાં કોનાં?

અસવારી સોહાય, ફૂલો સૂના રૂપાનાં;

વેરાતાં લૂટાય, ગવાયે જસ હાકમના.

બંદર કેરો બહાર, અહા તાપીતટ કેવું;

વહાણોનો શો ઠાઠ, જોઈ ને ખુશ થઈ રહેવું!

દૂરથી જેવાં તેહ, રૂડાં તડકે ચાંદરણે;

વળી કાંઠાનાં ઝાડ, નવાઈ પાયે નયણે.

મછવે કરવી સહેલ, રૂડી દોસ્તો સંગાતે;

તારા પાણીમાંહ્ય, જોઈ કહેવું શું તે!

કિલ્લા ડક્કા સ્હોય, વળી ઓવારા કેવા!

ખરે બપોરે તોય, ઘાટ નહિ જેવા તેવા.

ઉદ્યમ ખંતે રાજ, ભણી ગણી ખંતે કાઢો;

રણે બતાવી શૂર, સુધારા સાથે લાડો.

નર્મદ હું કડખેદ, ગાઈને શૂર ચડાવું

ઊઠી ચલો સહુ શૂર, ફરી ટાણું નહીં આવું.

(લાંબા કાવ્યનો એક અંશ)

સ્રોત

  • પુસ્તક : શ્રેષ્ઠ નર્મદ (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 34)
  • સંપાદક : રમણ સોની
  • પ્રકાશક : ગૂર્જર ગ્રંથરત્ન કાર્યાલય
  • વર્ષ : 2023