જસમા જસમા

ચાલી આવ મારી પાછળ પાછળ......

અત્યારે શિયાળાનો કૂણો કૂણો તડકો

પીતો હશે તારા રૂપને ઘૂંટડે ઘૂંટડે

ને તું ખુલ્લું આકાશ ઓઢી

ધરતીની રેતમાં ઓકળીઓ પાડતી

બાવળના થડ પાસે ફૂંકતી હશે ચૂલો.

ચારેય દિશાએ પખી બનીને ઊડતી હશે

કલરવ કરતી

ને પવન ડોલતો હશે

ફૂલોની પથારીમાં પડ્યો પડ્યો

ઝાકળનાં બુંદ ઘાસના મખમલ ભર્યાં પલંગમાં

બેસીને હાલરડાં ગાતાં હશે સૂરજનાં

ત્યારે તુ સરસ્વતીના વહેણને ઘડામાં ભરી

ચાલી આવતી હશે રૂમઝૂમ રૂમઝૂમ

ને ઝાકળ ભીનું ઘાસ તારા ચરણ સ્પર્શ કરીને

થતુ હશે પાવન

નદીની વેળુ'માં તારાં પગલાંને સાચવતાં હશે સારસ

પાણીમાં પડતા તારા પ્રતિબિંબને પીઠ ઉપર બેસાડી

ફરતી હશે માછલીઓ

ને છીપલાં જોતાં હશે તારી રાહ ચાતકની જેમ

જસમા,

આ બધાંજ હશે સદ્ભાગી તને પામીને.

‘તું આવશે’ની પ્રતીક્ષા

મારા મહેલના ઊગમણા ઝરુખે

ઊભી છે ખડે પગે અદબ વાળીને

શેરડીની ગાંઠમાં આંખ ફૂટે

એમ તું ફૂટી નીકળે છે

મારી નિષ્પલક આંખે.

પાટણના ખૂણે ખૂણે ભાસે છે ભેંકારતા

અવારનવાર ખાલીખમ ડોકિયાં કરે છે બારીઓ

ને કૂતરાઓના ગળામાં બેઠો બેઠો

ભસ્યા કરે છે સમય મારા પડછાયાને

ભૂલા પડેલા મુસાફર જેવા ટગમગતા તારલા

નદીના પાણીમાં ઊતરી આવ્યા છે ફિરસ્તાની જેમ

વેળુમાં ડાકલાં વગાડતો અંધકાર ધૂણે છે બેઠો બેઠો

ને સ્મશાનો ચૂપચાપ ઊભાં થઈને લાગ્યાં છે ચાલવા

દેવતાની ધૂણી જેવું કણસે છે વાતાવરણ

બે તમરાં પણ અહીં એકમેકને કરી શકે છે પ્રેમ

ઊંઘના ઘરમાં આળોટે છે પ્રજા

નગરના કાંગરા ઉપર પહેરા ભરે છે સંત્રીઓ

ઘુવડના અવાજમાં ગળતી જાય છે રાત

મારા આવાસે

શત શત ઝુમ્મરોમાં સળગી રહ્યા છે સૂરજ

એ બધામાં હું શેાધુ છુ તને જસમા

કયાં છે તું?

મારી ચારે બાજુ પ્રશ્નના થઈને છવાઈ જાય છે તે કોણ?

ચંદ્રનો પ્રકાશ થઈને રેલાઈ જાય છે તે કોણ?

આકાશમાં વાદળ થઇને ઘેરાઈ જાય છે તે કોણ?

ધરતી જેનાં પગલાં ચૂમે છે તે કોણ?

વિખૂટા પડેલા હરણની જેમ ભટકુ છું

તારા ઊગાડેલા ઘનઘોર જંગલમાં.

એકાએક બૂમ પાડી ઊઠું છુ

તો મારો અવાજ મને ભોંકાય છે

–એકલવ્યના બાણની જેમ

તોય તારા નામના કુરુક્ષેત્રમાં

લડી રહ્યો છું એકલો એકલો.

મારી આંગળીઓના ટેરવે

લબકારા લેતા સર્પના સિસકારા જેવો દિવસ

તને કંડારે છે આરસપહાણમાં

તારી આંખોમાં સળવળતી વ્યાકુળતા

મને વીંટળાઈ વળે છે વેલની જેમ.

આ યુદ્ધનો તો અંત નથી

તારા રચાતા કોઠાઓના દ્વારે ઊભો ઊભો

તારી પ્રતીક્ષા કરું છું

અથવા

કોઈ પંખીની કપાયેલી પાંખે

ઊડી આવું છું તારી પાસે...

તું બેઠી હોઈશ

ફાટેલાં કપડાંમાં તારા રૂપને સીવતી

ઓલાયેલા ચૂલામાં ભુંગળીથી ફૂંકતી

ઓળ્યા વિનાના અવાવરું

વાળમાંથી લીખો વીણતી

અથવા તો

સરસ્વતીનાં શીતળ જળને તારા ગવનમાં ગૂંથતી

ને કમખાની કસો વચ્ચે કસાયેલી કાયાને

બતકની જેમ પાણીમાં ઝબકોળતી

અથવા તો

આવતીકાલને આંબાની ડાળે બાંધી પારણામાં ઢબૂરતી

અણિયારની ડાળે લટકતા સુઘરીના માળામાં સ્થિતિને સેવતી

કંઠેરના જાળામાં મધમાખીની જેમ મધને સાચવતી

કીડીના દરમાં દાણાને ખોતરતી

અથવા તો

કાગડાના માળામાં ઇંડાં મૂકી

માંજરીઓમાં કોયલની જેમ ટહુકતી

તું બેઠી હોઈશ.

પાવડાથી ખોદાતી માટીની જેમ હું ખોંપાઈ જાઉં છું

અને તારા માથે મૂકાઈ ને

ઉલેચાતો રહું છું સતત

તારી કામ કરવાની તાજગીમાં રોપાઈ જાઉં છું

વૃક્ષની જેમ

તારાં પગલાંમાં તણાયા કરે છે મારી નજર

વહેતા પાણીમાં તણાતા તણખલાની જેમ.

તારા જમણા હાથની બંગડીઓનો ભીનો રણકાર

તારા પગનાં ઝાંઝરનો રેતાળ અવાજ

તારી ચીંથરેહાલ સાડીના છેડાનો ધૂળીયો ફરફરાટ

તારા પ્રસ્વેદભીના ભાલમાં એગળતો કુંકુમ ચાંદલો

ને તાકી રહેલા સૂરજની કામી દૃષ્ટિ

જસમા જસમા

શી રીતે આ બધું તું સહી શકે છે?

જસમા!

તું એક ઓડણ

હું એક રાજા

આ બે વચ્ચેના લોહીયાળ અવકાશમાં સબડું છું

તારાં થાકેલાં પોપચાં ઊંચકાય છે

ને ઊઘડે છે સ્વર્ગનાં દ્વાર

તારી અલ્લડતાના આંગણે લ્હેરાય છે તુલસીની કાયા

ને હું તો કેદ છું તારી કલ્પનાની દીવાલો વચ્ચે.

તું હડી કાઢીને દોડે છે

ને હું તારી આગળ મુઠ્ઠીભર માટી થઈને વેરાઈ જાઉં છું

તું જુએ છે

ને હું નજર થઈને પથરાઈ જાઉં છું

તું મલકે છે

ને હું હાસ્ય થઈ ને વિસ્તરી જાઉં છું

તું ઊંઘે છે

ને હું તારા સ્વપ્ન પ્રદેશમાં પ્રવેશવાનાં વલખાં મારું છું,

નથી સહી શકતો

થાકેલી રાત હાથ લંબાવી તને બાહુપાશમાં લે છે તે.

જસમા

આ વિહ્વળ સમયને ભૂંસી નાખ તારા જ હાથે

ને

ભીંજવી દે તારા અધરોષ્ઠથી.

નદીના શીતળ જળમાં છલ્લક છલક

છલકાતી ચાંદનીને બંધ કરી દે તારી પાંપણોમાં

લચકાતા વાયુની આંગળી પકડીને

મારા અનિદ્રાના હરિયાળા પ્રદેશમાં ચાલી આવ

ને

ઘૂઘવાતા સાગરનાં મોજાંના અવાજને

ઢાંકી દે તારા પાલવમાં

રાત્રિના ખંડેરમાં પડઘાતો

તારા ઝાંઝરનો ધ્વનિ

મારી શય્યામાં સહસ્ર સાપણો થઈને લબકે છે,

આ સરસ્વતીની વેળુમાં

બેઠેલાં બગલાંની હારમાં ઊડી આવ જસમા

તને ખબર છે?

આ નદીને પણ લોકો ‘કુંવારકા’ની ગાળથી સંબોધે છે

એ વેદનાને ક્યા વૃક્ષની ડાળે ટીંગી શકાય?

આ નદીએ તો હજી નથી જોયો

ઘૂઘવાતા દરિયાનો દેશ!

એની આંખોમાં તો યુગોથી નર્તન કરે છે

ભીલડી વેશે પાર્વતી

આમાંની એકેય વ્યથાનો ડૂમો ગળે બાઝે છે ખરો?

અમે તો વસીએ છીએ ગરવી ગુર્જરને હૈયે

એ જ તો છે અમારી પૃથ્વીનુ સ્વર્ગ, જસમા!

જ્યારે જ્યારે વસંત આવે છે અમારા બારણે

ત્યારે પોશ પોશ આંસુડાં ફૂટી નીકળે છે

વૃક્ષોની ડાળીએ.

મારા વૈશાખી ઉકળાટ પર

અષાઢના પહેલા વરસાદ થઈને તૂટી પડ

ને સૂકાતા કાંઠે લીલું લીલું ઘાસ થઈને

ઊગી નીકળ, જસમા!

આવ ચાલી આવ

મારી પાછળ પાછળ

સરસ્વતીના તીરે સારસી બનીને.

જસમા!

મને ખબર છે

ખોદાતા તળાવની માટીના કણ કણમાં

સાચવી રહી છે તારું સતીત્વ

તારી પાંપણાની પછવાડે ઘૂઘવતા સૂકકા દરિયામાં

તરફડીયાં ખાઈ રહી છે માછલીઓ

દરિયા વચ્ચે ફરફરતા લીલા આમ્રવૃક્ષની નીચે

ચાંદનીએ ચણ્યો છે પેાતાનો સોનેરી મહેલ

એની ચારે દિશામાં પવને ગોઠવી દીધો છે પહેરો

ધરતી ઉપર ચત્તાપાટ સૂઈને કાન માંડતાં

ક્યાંકથી સભળાય છે ખટાક્...ખટાક્... ચાલતા

હીંડોળાનો અવાજ

અવાજના કિનારે બેઠેલો ચાંદો

ધીમે ધીમે ફિક્કો થતો જાય

ને તેના ઉપર એઢાડી દેવાય અંધકારની ચાદર

ચાદરના તારે તારમાં ઝગમગતી રાત

ઊડતી ઊડતી બની જાય શ્વેત પરી

એની પાછળ પાછળ લંબાતી મારી નજરને

વાગી જાય સમયની ઠોકર

ને લાચાર બનીને વળી જાય પાછી

ત્યારે

વહેલી સવારનું લાલ લાલ આકાશ આવીને

અપહરણ કરી જાય તારું

તુ મલકાતી મલકાતી

સાત અશ્વના રથમાં બેસી

ઉપડી નીકળે સૂરજદેવનાં ચરણુ ચૂમવા

નફ્ફટ સૂરજ તને સંભોગતો રહે સતત

તું તારી જાતને સંભોગાવતી રહે સતત

આમ ને આમ

તારું સતીત્વ રખાત બનીને

વર્ષોથી

ગીરવે મૂકાચું છે

એનું તને ભાન છે ખરુ, જસમા?

જસમા!

પહેલા કૂકડાનું સવાર બોલે

ને

સળવળવા માંડે તગારાં ને પાવડા

બાવળની શૂળો વિનાની ડાળનું દાંતે ઘસાય દાતણ

સરસ્વતીનું નીર છલકે ચહેરે

ત્રણ ઈંટોવાળા ઊભેલા ચૂલા ઉપર મૂકાય

આખા દિવસનું આંધણ,

પછી તો

ખખડાટ

હાકોટા

સૂચનાઓ

ધમકીઓ

જવું આવવું આવવું જવું જવું આવવું આવવું જવું

ને ધીમે ધીમે ઊતરતી સાંજ

ઓલવાઈ જતો સૂરજ

પોતાના સતીત્વનું ભજવાવા લાગે નાટક

ને ગોદડાના ગાભા વીણતી વીણતી

ચાલી જતી રાત

ફરી એનો એ પાછો આવતો સૂરજ

-નિત્યક્રમ

જસમા!

મારા સ્વપ્નની મહારાણી

તારે આ રીતે જીવવાનું હોય?

તું તો સતી છે

તો

સૂકકાભઠ્ઠ આ દેશમાં

વહેવડાવી દેને નારિયેળના પાણીની નદીઓ

એક જ નજરે

સહસ્રલિંગ તળાવનાં ફોડી નાખને પાતાળ

આરાધી દે શંકર ભગવાનને તે

ગંગા લઈને ચાલી આવે અહીં સુધી

અથવા તો

તુ જ બની જા

અષાઢી વાદળી

ને વરસી પડ મારા રાજમાં મૂશળધાર!

વર્ષોથી પાણી પાણી રટતા પપીહા

દટાઈ ગયા છે ધરતીમાં

એમને કાઢીને છાંટી દે તારી સંજીવની

ને ઉડાડી દે ખુલ્લા આકાશે

પાટણની ઇંટે ઇંટને બનાવી દે સુવર્ણમય

ને શાંતિનાં ભરી દે સરોવર

મારા રાજની પ્રજાને કુશળક્ષેમનો આપી દે શાપ

ને દુનિયાનેય બતાવી દે પરચો તારા સતીત્વનો.

જસમા

આમ ને આમ

સમયના ખડકાતા જાય છે ડુંગર

ને મારો હાથ પંપાળ્યા કરે છે તલવારનું કાંડું

મારે તારા સતીત્વનું શબ નથી ચૂંથવું

પણ તુ તો ખંજર થઇને ભોંકાઈ જાને

મારા ડાબા ફેફસામાં.

હવે તો

કદીક કદીક

અશ્વ પર નીકળું છું તો લાગે છે કે,

હું નથી

રાજ નથી

કાજ નથી

પાટણ નથી

પ્રજા નથી

નગર નથી

ડગર નથી

બધુ જ ખખડે છે ખાલી ખાલી

મારા મન જેવું.

કહે

કોને કહું આ વ્યથા?

બધું જ ઠરી ગયું છે શિયાળાની મખમલી ઠંડીમાં

એટલે તો થાય છે, જસમા

કે

સહસ્રલિંગ તળાવની પાળ થઈને બંધાઈ જાય તું

તો એમાં છલોછલ પાણી થઈને સમાઈ જાઉં હું.

(પ-૬-૭૮ * ૧-૭-૭૮)

jasma jasma

chali aaw mari pachhal pachhal

atyare shiyalano kuno kuno taDko

pito hashe tara rupne ghuntDe ghuntDe

ne tun khullun akash oDhi

dhartini retman oklio paDti

bawalna thaD pase phunkti hashe chulo

charey dishaye pakhi banine uDti hashe

kalraw karti

ne pawan Dolto hashe

phuloni pathariman paDyo paDyo

jhakalnan bund ghasna makhmal bharyan palangman

besine halarDan gatan hashe surajnan

tyare tu saraswtina wahenne ghaDaman bhari

chali awati hashe rumjhum rumjhum

ne jhakal bhinun ghas tara charan sparsh karine

thatu hashe pawan

nadini weluman taran paglanne sachawtan hashe saras

paniman paDta tara pratibimbne peeth upar besaDi

pharti hashe machhlio

ne chhiplan jotan hashe tari rah chatakni jem

jasma,

a badhanj hashe sadbhagi tane pamine

‘tun awshe’ni prtiksha

mara mahelna ugamna jharukhe

ubhi chhe khaDe page adab waline

sherDini ganthman aankh phute

em tun phuti nikle chhe

mari nishpalak ankhe

patanna khune khune bhase chhe bhenkarta

awaranwar khalikham Dokiyan kare chhe bario

ne kutraona galaman betho betho

bhasya kare chhe samay mara paDchhayane

bhula paDela musaphar jewa tagamagta tarla

nadina paniman utri aawya chhe phirastani jem

weluman Daklan wagaDto andhkar dhune chhe betho betho

ne smshano chupchap ubhan thaine lagyan chhe chalwa

dewtani dhuni jewun kanse chhe watawran

be tamran pan ahin ekmekne kari shake chhe prem

unghna gharman alote chhe praja

nagarna kangra upar pahera bhare chhe santrio

ghuwaDna awajman galti jay chhe raat

mara awase

shat shat jhummroman salgi rahya chhe suraj

e badhaman hun sheadhu chhu tane jasma

kayan chhe tun?

mari chare baju prashnna thaine chhawai jay chhe te kon?

chandrno parkash thaine relai jay chhe te kon?

akashman wadal thaine gherai jay chhe te kon?

dharti jenan paglan chume chhe te kon?

wikhuta paDela haranni jem bhataku chhun

tara ugaDela ghanghor jangalman

ekayek boom paDi uthun chhu

to maro awaj mane bhonkay chhe

–eklawyna banni jem

toy tara namna kurukshetrman

laDi rahyo chhun eklo eklo

mari angliona terwe

labkara leta sarpna siskara jewo diwas

tane kanDare chhe arasaphanman

tari ankhoman salawalti wyakulta

mane wintlai wale chhe welni jem

a yuddhno to ant nathi

tara rachata kothaona dware ubho ubho

tari prtiksha karun chhun

athwa

koi pankhini kapayeli pankhe

uDi awun chhun tari pase

tun bethi hoish

phatelan kapDanman tara rupne siwti

olayela chulaman bhunglithi phunkti

olya winana awawarun

walmanthi likho winti

athwa to

saraswtinan shital jalne tara gawanman gunthti

ne kamkhani kaso wachche kasayeli kayane

batakni jem paniman jhabkolti

athwa to

awtikalne ambani Dale bandhi parnaman Dhaburti

aniyarni Dale latakta sughrina malaman sthitine sewati

kantherna jalaman madhmakhini jem madhne sachawti

kiDina darman danane khotarti

athwa to

kagDana malaman inDan muki

manjrioman koyalni jem tahukti

tun bethi hoish

pawDathi khodati matini jem hun khompai jaun chhun

ane tara mathe mukai ne

ulechato rahun chhun satat

tari kaam karwani tajgiman ropai jaun chhun

wrikshni jem

taran paglanman tanaya kare chhe mari najar

waheta paniman tanata tanakhlani jem

tara jamna hathni bangDiono bhino rankar

tara pagnan jhanjharno retal awaj

tari chinthrehal saDina chheDano dhuliyo pharaphrat

tara praswedbhina bhalman egalto kunkum chandlo

ne taki rahela surajni kami drishti

jasma jasma

shi rite aa badhun tun sahi shake chhe?

jasma!

tun ek oDan

hun ek raja

a be wachchena lohiyal awkashman sabaDun chhun

taran thakelan popchan unchkay chhe

ne ughDe chhe swargnan dwar

tari allaDtana angne lheray chhe tulsini kaya

ne hun to ked chhun tari kalpnani diwalo wachche

tun haDi kaDhine doDe chhe

ne hun tari aagal muththibhar mati thaine werai jaun chhun

tun jue chhe

ne hun najar thaine pathrai jaun chhun

tun malke chhe

ne hun hasya thai ne wistri jaun chhun

tun unghe chhe

ne hun tara swapn prdeshman prweshwanan walkhan marun chhun,

nathi sahi shakto

thakeli raat hath lambawi tane bahupashman le chhe te

jasma

a wihwal samayne bhunsi nakh tara ja hathe

ne

bhinjwi de tara adhroshththi

nadina shital jalman chhallak chhalak

chhalkati chandnine bandh kari de tari pampnoman

lachkata wayuni angli pakDine

mara anidrana hariyala prdeshman chali aaw

ne

ghughwata sagarnan mojanna awajne

Dhanki de tara palawman

ratrina khanDerman paDghato

tara jhanjharno dhwani

mari shayyaman sahasr sapno thaine labke chhe,

a saraswtini weluman

bethelan baglanni harman uDi aaw jasma

tane khabar chhe?

a nadine pan loko ‘kunwarka’ni galthi sambodhe chhe

e wednane kya wrikshni Dale tingi shakay?

a nadiye to haji nathi joyo

ghughwata dariyano desh!

eni ankhoman to yugothi nartan kare chhe

bhilDi weshe parwati

amanni ekey wythano Dumo gale bajhe chhe kharo?

ame to wasiye chhiye garwi gurjarne haiye

e ja to chhe amari prithwinu swarg, jasma!

jyare jyare wasant aawe chhe amara barne

tyare posh posh ansuDan phuti nikle chhe

wrikshoni Daliye

mara waishakhi uklat par

ashaDhna pahela warsad thaine tuti paD

ne sukata kanthe lilun lilun ghas thaine

ugi nikal, jasma!

aw chali aaw

mari pachhal pachhal

saraswtina tere sarasi banine

jasma!

mane khabar chhe

khodata talawni matina kan kanman

sachwi rahi chhe tarun satitw

tari pampnani pachhwaDe ghughawta sukka dariyaman

taraphDiyan khai rahi chhe machhlio

dariya wachche pharapharta lila amrwrikshni niche

chandniye chanyo chhe peatano soneri mahel

eni chare dishaman pawne gothwi didho chhe pahero

dharti upar chattapat suine kan manDtan

kyankthi sabhlay chhe khatak khatak chalta

hinDolano awaj

awajna kinare bethelo chando

dhime dhime phikko thato jay

ne tena upar eDhaDi deway andhkarni chadar

chadarna tare tarman jhagamagti raat

uDti uDti bani jay shwet pari

eni pachhal pachhal lambati mari najarne

wagi jay samayni thokar

ne lachar banine wali jay pachhi

tyare

waheli sawaranun lal lal akash awine

apahran kari jay tarun

tu malkati malkati

sat ashwna rathman besi

upDi nikle surajdewnan charanu chumwa

naphphat suraj tane sambhogto rahe satat

tun tari jatne sambhogawti rahe satat

am ne aam

tarun satitw rakhat banine

warshothi

girwe mukachun chhe

enun tane bhan chhe kharu, jasma?

jasma!

pahela kukDanun sawar bole

ne

salawalwa manDe tagaran ne pawDa

bawalni shulo winani Dalanun dante ghasay datan

saraswtinun neer chhalke chahere

tran intowala ubhela chula upar mukay

akha diwasanun andhan,

pachhi to

khakhDat

hakota

suchnao

dhamkio

jawun awawun awawun jawun jawun awawun awawun jawun

ne dhime dhime utarti sanj

olwai jato suraj

potana satitwanun bhajwawa lage natk

ne godDana gabha winti winti

chali jati raat

phari eno e pachho aawto suraj

nityakram

jasma!

mara swapnni maharani

tare aa rite jiwwanun hoy?

tun to sati chhe

to

sukkabhathth aa deshman

wahewDawi dene nariyelna panini nadio

ek ja najre

sahasrling talawnan phoDi nakhne patal

aradhi de shankar bhagwanne te

ganga laine chali aawe ahin sudhi

athwa to

tu ja bani ja

ashaDhi wadli

ne warsi paD mara rajman mushaldhar!

warshothi pani pani ratta papiha

datai gaya chhe dhartiman

emne kaDhine chhanti de tari sanjiwni

ne uDaDi de khulla akashe

patanni inte intne banawi de suwarnmay

ne shantinan bhari de sarowar

mara rajni prjane kushlakshemno aapi de shap

ne duniyaney batawi de parcho tara satitwno

jasma

am ne aam

samayna khaDkata jay chhe Dungar

ne maro hath pampalya kare chhe talwaranun kanDun

mare tara satitwanun shab nathi chunthawun

pan tu to khanjar thaine bhonkai jane

mara Daba phephsaman

hwe to

kadik kadik

ashw par nikalun chhun to lage chhe ke,

hun nathi

raj nathi

kaj nathi

patan nathi

praja nathi

nagar nathi

Dagar nathi

badhu ja khakhDe chhe khali khali

mara man jewun

kahe

kone kahun aa wyatha?

badhun ja thari gayun chhe shiyalani makhamli thanDiman

etle to thay chhe, jasma

ke

sahasrling talawni pal thaine bandhai jay tun

to eman chhalochhal pani thaine samai jaun hun

(pa 6 78 * 1 7 78)

jasma jasma

chali aaw mari pachhal pachhal

atyare shiyalano kuno kuno taDko

pito hashe tara rupne ghuntDe ghuntDe

ne tun khullun akash oDhi

dhartini retman oklio paDti

bawalna thaD pase phunkti hashe chulo

charey dishaye pakhi banine uDti hashe

kalraw karti

ne pawan Dolto hashe

phuloni pathariman paDyo paDyo

jhakalnan bund ghasna makhmal bharyan palangman

besine halarDan gatan hashe surajnan

tyare tu saraswtina wahenne ghaDaman bhari

chali awati hashe rumjhum rumjhum

ne jhakal bhinun ghas tara charan sparsh karine

thatu hashe pawan

nadini weluman taran paglanne sachawtan hashe saras

paniman paDta tara pratibimbne peeth upar besaDi

pharti hashe machhlio

ne chhiplan jotan hashe tari rah chatakni jem

jasma,

a badhanj hashe sadbhagi tane pamine

‘tun awshe’ni prtiksha

mara mahelna ugamna jharukhe

ubhi chhe khaDe page adab waline

sherDini ganthman aankh phute

em tun phuti nikle chhe

mari nishpalak ankhe

patanna khune khune bhase chhe bhenkarta

awaranwar khalikham Dokiyan kare chhe bario

ne kutraona galaman betho betho

bhasya kare chhe samay mara paDchhayane

bhula paDela musaphar jewa tagamagta tarla

nadina paniman utri aawya chhe phirastani jem

weluman Daklan wagaDto andhkar dhune chhe betho betho

ne smshano chupchap ubhan thaine lagyan chhe chalwa

dewtani dhuni jewun kanse chhe watawran

be tamran pan ahin ekmekne kari shake chhe prem

unghna gharman alote chhe praja

nagarna kangra upar pahera bhare chhe santrio

ghuwaDna awajman galti jay chhe raat

mara awase

shat shat jhummroman salgi rahya chhe suraj

e badhaman hun sheadhu chhu tane jasma

kayan chhe tun?

mari chare baju prashnna thaine chhawai jay chhe te kon?

chandrno parkash thaine relai jay chhe te kon?

akashman wadal thaine gherai jay chhe te kon?

dharti jenan paglan chume chhe te kon?

wikhuta paDela haranni jem bhataku chhun

tara ugaDela ghanghor jangalman

ekayek boom paDi uthun chhu

to maro awaj mane bhonkay chhe

–eklawyna banni jem

toy tara namna kurukshetrman

laDi rahyo chhun eklo eklo

mari angliona terwe

labkara leta sarpna siskara jewo diwas

tane kanDare chhe arasaphanman

tari ankhoman salawalti wyakulta

mane wintlai wale chhe welni jem

a yuddhno to ant nathi

tara rachata kothaona dware ubho ubho

tari prtiksha karun chhun

athwa

koi pankhini kapayeli pankhe

uDi awun chhun tari pase

tun bethi hoish

phatelan kapDanman tara rupne siwti

olayela chulaman bhunglithi phunkti

olya winana awawarun

walmanthi likho winti

athwa to

saraswtinan shital jalne tara gawanman gunthti

ne kamkhani kaso wachche kasayeli kayane

batakni jem paniman jhabkolti

athwa to

awtikalne ambani Dale bandhi parnaman Dhaburti

aniyarni Dale latakta sughrina malaman sthitine sewati

kantherna jalaman madhmakhini jem madhne sachawti

kiDina darman danane khotarti

athwa to

kagDana malaman inDan muki

manjrioman koyalni jem tahukti

tun bethi hoish

pawDathi khodati matini jem hun khompai jaun chhun

ane tara mathe mukai ne

ulechato rahun chhun satat

tari kaam karwani tajgiman ropai jaun chhun

wrikshni jem

taran paglanman tanaya kare chhe mari najar

waheta paniman tanata tanakhlani jem

tara jamna hathni bangDiono bhino rankar

tara pagnan jhanjharno retal awaj

tari chinthrehal saDina chheDano dhuliyo pharaphrat

tara praswedbhina bhalman egalto kunkum chandlo

ne taki rahela surajni kami drishti

jasma jasma

shi rite aa badhun tun sahi shake chhe?

jasma!

tun ek oDan

hun ek raja

a be wachchena lohiyal awkashman sabaDun chhun

taran thakelan popchan unchkay chhe

ne ughDe chhe swargnan dwar

tari allaDtana angne lheray chhe tulsini kaya

ne hun to ked chhun tari kalpnani diwalo wachche

tun haDi kaDhine doDe chhe

ne hun tari aagal muththibhar mati thaine werai jaun chhun

tun jue chhe

ne hun najar thaine pathrai jaun chhun

tun malke chhe

ne hun hasya thai ne wistri jaun chhun

tun unghe chhe

ne hun tara swapn prdeshman prweshwanan walkhan marun chhun,

nathi sahi shakto

thakeli raat hath lambawi tane bahupashman le chhe te

jasma

a wihwal samayne bhunsi nakh tara ja hathe

ne

bhinjwi de tara adhroshththi

nadina shital jalman chhallak chhalak

chhalkati chandnine bandh kari de tari pampnoman

lachkata wayuni angli pakDine

mara anidrana hariyala prdeshman chali aaw

ne

ghughwata sagarnan mojanna awajne

Dhanki de tara palawman

ratrina khanDerman paDghato

tara jhanjharno dhwani

mari shayyaman sahasr sapno thaine labke chhe,

a saraswtini weluman

bethelan baglanni harman uDi aaw jasma

tane khabar chhe?

a nadine pan loko ‘kunwarka’ni galthi sambodhe chhe

e wednane kya wrikshni Dale tingi shakay?

a nadiye to haji nathi joyo

ghughwata dariyano desh!

eni ankhoman to yugothi nartan kare chhe

bhilDi weshe parwati

amanni ekey wythano Dumo gale bajhe chhe kharo?

ame to wasiye chhiye garwi gurjarne haiye

e ja to chhe amari prithwinu swarg, jasma!

jyare jyare wasant aawe chhe amara barne

tyare posh posh ansuDan phuti nikle chhe

wrikshoni Daliye

mara waishakhi uklat par

ashaDhna pahela warsad thaine tuti paD

ne sukata kanthe lilun lilun ghas thaine

ugi nikal, jasma!

aw chali aaw

mari pachhal pachhal

saraswtina tere sarasi banine

jasma!

mane khabar chhe

khodata talawni matina kan kanman

sachwi rahi chhe tarun satitw

tari pampnani pachhwaDe ghughawta sukka dariyaman

taraphDiyan khai rahi chhe machhlio

dariya wachche pharapharta lila amrwrikshni niche

chandniye chanyo chhe peatano soneri mahel

eni chare dishaman pawne gothwi didho chhe pahero

dharti upar chattapat suine kan manDtan

kyankthi sabhlay chhe khatak khatak chalta

hinDolano awaj

awajna kinare bethelo chando

dhime dhime phikko thato jay

ne tena upar eDhaDi deway andhkarni chadar

chadarna tare tarman jhagamagti raat

uDti uDti bani jay shwet pari

eni pachhal pachhal lambati mari najarne

wagi jay samayni thokar

ne lachar banine wali jay pachhi

tyare

waheli sawaranun lal lal akash awine

apahran kari jay tarun

tu malkati malkati

sat ashwna rathman besi

upDi nikle surajdewnan charanu chumwa

naphphat suraj tane sambhogto rahe satat

tun tari jatne sambhogawti rahe satat

am ne aam

tarun satitw rakhat banine

warshothi

girwe mukachun chhe

enun tane bhan chhe kharu, jasma?

jasma!

pahela kukDanun sawar bole

ne

salawalwa manDe tagaran ne pawDa

bawalni shulo winani Dalanun dante ghasay datan

saraswtinun neer chhalke chahere

tran intowala ubhela chula upar mukay

akha diwasanun andhan,

pachhi to

khakhDat

hakota

suchnao

dhamkio

jawun awawun awawun jawun jawun awawun awawun jawun

ne dhime dhime utarti sanj

olwai jato suraj

potana satitwanun bhajwawa lage natk

ne godDana gabha winti winti

chali jati raat

phari eno e pachho aawto suraj

nityakram

jasma!

mara swapnni maharani

tare aa rite jiwwanun hoy?

tun to sati chhe

to

sukkabhathth aa deshman

wahewDawi dene nariyelna panini nadio

ek ja najre

sahasrling talawnan phoDi nakhne patal

aradhi de shankar bhagwanne te

ganga laine chali aawe ahin sudhi

athwa to

tu ja bani ja

ashaDhi wadli

ne warsi paD mara rajman mushaldhar!

warshothi pani pani ratta papiha

datai gaya chhe dhartiman

emne kaDhine chhanti de tari sanjiwni

ne uDaDi de khulla akashe

patanni inte intne banawi de suwarnmay

ne shantinan bhari de sarowar

mara rajni prjane kushlakshemno aapi de shap

ne duniyaney batawi de parcho tara satitwno

jasma

am ne aam

samayna khaDkata jay chhe Dungar

ne maro hath pampalya kare chhe talwaranun kanDun

mare tara satitwanun shab nathi chunthawun

pan tu to khanjar thaine bhonkai jane

mara Daba phephsaman

hwe to

kadik kadik

ashw par nikalun chhun to lage chhe ke,

hun nathi

raj nathi

kaj nathi

patan nathi

praja nathi

nagar nathi

Dagar nathi

badhu ja khakhDe chhe khali khali

mara man jewun

kahe

kone kahun aa wyatha?

badhun ja thari gayun chhe shiyalani makhamli thanDiman

etle to thay chhe, jasma

ke

sahasrling talawni pal thaine bandhai jay tun

to eman chhalochhal pani thaine samai jaun hun

(pa 6 78 * 1 7 78)