વરસોનાં વરસ,
વરસતાં વરસ,
વરસતો બરફ.
બરફ, બરફ, બરફ.
ખરખર ખરતો શીત સ્ફુલિંગ જેવો,
ફર ફર વરસતો ફૂલ જેવો
ચૂપચાપ વરસતો;
સૂમસામ વરસતો;
જમીન પર ઘાસ પર વૃક્ષો પર.
ડઠ્ઠર પથ્થર જેવો જામતો નીંભર
બરફ
બધે
બરફ બરફ બરફ.
ભીતર ગુફાના ભભકતા અગ્નિમાં
ચીરાતાં લાલ માંસ
ચળકતા સફેદ દાંતો
હાડકાનો ગરમ માવો
રૂંછાદાર ચામડીનો ગરમાવો.
નરમ ઉષ્ણ ચામડીની નગ્નતા.
એ નગ્નતાની હૂંફમાં
લપાતો હું
લપાતું મારું બાળક.
ને અંતે
અગ્નિ માંસ ને માદાની હૂંફને તજી
ગુફામાંથી નીકળી બહાર
હાથનું નેજવું ધરી
જોઈ હતી પૃથ્વી પરની
સફેદ બરફની અફાટ ચાદરને
હળવે હળવે પીગળતી પીગળતી રેલાતી.
ખળખળતાં જળ તોડ્યું હતું
પૃથ્વીનું પ્રલંબ મૌન.
જોયું હતું દબાયેલા ઘાસને માથું ઊંચું કરતાં,
પક્ષીઓને થીજેલી પાંખ ખંખેરતાં,
ઉપર નભ નીલામ્બર
નીચે હરિતામ્બરા પૃથ્વી.
મનમાં ને મનમાં જાણે
હું એક મેદાન મારી ગયો હતો.
ઠરતા લાવાએ
પીગળતા બરફે,
ગાયોની વાંભે,
સેકાતાં માંસે,
આંગણામાં ડોલતાં કણસલાએ,
ચાલતાં ચક્રોએ
ઘડ્યાં છે મારા હાડ
ઘડ્યો છે મારો પંડ.
દરિયો ડહોળી, ખંડો ખૂંદી,
કોઇ શોધે અમેરિકા,
કોઇ લાંગરે ઇડિયા,
કોઇ આથડે પોલીનેશિયામાં,
તો કોઇ ખાબકે અજ્ઞાત અંધારી ખાડીઓમાં.
કોઇ ઠેકી જાય અખાતને
ગીચ દુર્ગમ જંગલોમાં કોઇ શોધે
એમેઝોનનું મૂળ,
કોઇ શોધવા નીકળે પોતાનું કુળ,
તો કોઇ શોધે સૂર્યમાળાનો દસમો ગ્રહ.
પણ जामाता दशमो ग्रह
આ મનુપુત્ર
ભર્યે ભાણે ભરપૂર ભોગવે તને.
અમે વસુઓ મહીપતિ
ધીરજ ધર તું ધરિત્રી,
મળી છે તું અમને પટેથી.
-'यावत चंद्र दिवाकरो’
તને નથ પહેરાવી નાથી છે,
તને જોતરી છે ખોતરી છે
ખેડી છે ખૂંદી છે ગૂંદી છે તને.
પહેલાં તો ખોળામાં સમાઈ જતું શિશુ,
મારા એક આશ્લેષમાં
પ્રાકૃત પ્રિયા મારા પાશમાં.
આજે આ લંબાયેલા હાથે
બાથ ભરું છું
સાતે ય સમુદ્રોને
નવેય ખંડોને
દશેય દિશાઓને
ઈથરમાં તરતાં કોટાનકોટિ વિશ્વોને
તો ય કેમ ફંફોસ્યા કરું છું આકાશને?
બધુંય છે હાથવેંતમાં
આ પૃથ્વી તો ‘હસ્તામલકવત્’
તો ય કેમ કશું નથી આવતું હાથમાં?
તો ય કેમ કશું નથી રહેતું હાથમાં?
કોણ બરાડી બરાડીને આરડે છે અહીં
‘દ્યૌ શાંતિ: પૃથવી શાંતિ: અંતરીક્ષ શાંતિ':
જમીન પર ઝૂકીને કાન માંડું
ને સંભળાય આર્જવભર્યો અવાજ
‘ચન્દ્રની ધૂલિનું તિલક ભાલે’
ને વ્હાલે વિસારી શું મને જ?
ગગન ગોરંભતો
ગ્રહેગ્રહે ઘૂમતો
પરકિયા પ્રેમમાં પ્રમત્ત મોજમાં મસ્ત
વડછડે છોડે તરછોડે મને જ.!
બહુ બહુ જોઈ રાહ
હે વરાહ!
દંતશૂળથી ઉગારો
આ આકાશથી પાતાળ જતી પૃથ્વીને.
કોઈ આજ ખંડખંડને જોડી
શોધો આખી પૃથ્વી!
આખી પૃથ્વી
આખેઆખી પૃથ્વી
હા, ભૂગોળના પીરિયડમાં માસ્તર
લાવતો'તો ભોળો.
પતરાનો જે ગોળો
તે તો એ ગોબાયેલું ડબલું બની
આમતેમ ઠેબાય
પાબ્લો એડમંડ સવલી જીવલીના પગ નીચે.
બે બિલાડીઓની રમતમાં
ગાભાની દડીની જેમ વીંખાય
લીરે લીરે પીંખાય.
પૃથ્વી!
ઝાળઝાળ વેદના હતી
રોમરોમ ભભૂકતો રોષ હતો,
અગ્નિગર્ભા
જ્વાલામુખે અગ્નિ ફુત્કારતી રહી તું.
અનરાધાર વરસાદમાં લથબથ પલળી હતી.
હિમયુગોની શાશ્વત શીત રાત્રિઓમાં થરથર ધ્રૂજી હતી,
મહાકાય ડીનોસોરના દેહભારથી જંતુની જેમ ચંપાઈ હતી
થાકીને ત્રાહિમામ્ ત્રાહિમામ્ પોકારી ગઈ છે તું
દુરાત્માઓના વંશોથી
તું સત્ત્વનષ્ટ
મનુભ્રષ્ટ
પણ બે પડ વચ્ચે તું સાચવી રાખે છે
કાળે પાડી સળ,
છાતીસરસું છુપાવી રાખે છે તું જળ.
ખંડેરોની પથ્થર છાતી પર પાથરે તું
મખમલપોચી લીલ
જેમાં ઘાસ ઉતારે તેનાં નાજુક કૂમળાં મૂળ
પછી હવે શું રહેશે કશું કશું કે ધૂળ?
રહેશે હતું કશું – ની અફવા રહેશે
રહેશે આમતેમ આથડતા પવનો
રહેશે આમતેમ અફળાતા સમુદ્રો
રહેશે પર્વતોની નિર્જન ગરિમા.
તગતગ તાકતી રહેશે જેને
માત્ર સૂર્યચંદ્રની ડરાંડરાં આંખ
રજનું ગજ કરી
રજ ચકરાતી ચકરાતી ચકરરાતી રહેશે રજરજમાં
પછી દટાઈ જઈશું આપણે
સાથે દાટી જઈશું તામ્રપત્રો તારીખો, તવારીખો,
ધરબી ભંડારી દઈશું કોઈ કાળસંદૂક,
અડાયા છાણાની જેમ ધૂંધવાતી રહેશે પૃથ્વી
પૃથ્વીની આંખે વળશે ઝાંખ
આંખે વળશે રાખ,
પછી કયા ગ્રહના માનવો
વાંચશે પૃથ્વીની પ્રાક્તન લિપિ.
પવન, પર્જન્ય ને પ્રકાશની
વિલસે જે અનેકવિધ લીલાઓ
તે ઝિલાશે કયાંય?
દિશા ભૂલ્યું છે
ખોરંભે ખરાબે ચડયું છે,
આ ડામાડોળ વહાણ.
લીરેલીરા ફાટ્યા છે શઢ
કડડ દઈ તૂટયો છે કૂવાથંભ
તૂતક છૉળછૉળ
ફસડાયા છે પાટિયાં
ખાળ્યાં ખળાતાં નથી આ પૂર
કાંઠો છે દૂર
ધીમે ધીમે ડૂબે છે આ વહાણ
લોઢલોઢ ઉછાળા
અને ખારી થપાટો વચ્ચે
ડૂબી જઈશું આપણે
તરતો મૂકી લીલા કાચના શીશામાં સંદેશ
મળે જે દૂર દૂરના નાવિકને તેમ?
ધીમે ધીમે વધતું જાય છે તાણ
ધીમે ધીમે ગરકે છે આ વહાણ
કોઈ નોહાએ બાંધ્યું નથી આ વહાણ.
હમણાં તળિયે ગારદ નદારદ આ વહાણ
વાંસ ઘાસ
કીડીથી કુંજર લગ ડૂબશે,
બડબડ બૂડશે,
ને માણસ તો
પૃથ્વીના સ્વિંગબોર્ડમાંથી જંપ મારી
નહાવા પડયો હશે
અવકાશના સ્વીંમિંગપુલમાં!
કોપરનીકસ, ગેલિલિયો ભલેભલે લવે
ભલે ફંગોળે હડસેલે તને વિશ્વના કેન્દ્રની બહાર
પણ તું જ છે અમારું વિશ્વ.
તારી પ્રદક્ષિણા ફરે છે
સોમ ને વ્યોમ
પૃથ્વી!
જોઈ છે તને તારા ધ્રુવો પર
હિમયુગોની સ્મૃતિને સંઘરી બેઠેલી
અનિશ્ચલ શોકાર્ત વિષાદ - વસ્ત્રાવૃતા
જોગણની જેમ પડી છે કર્બુર પીંગળ વર્ણધારી.
ઉષર ભૂખર રેતરણોમાં
પણ તારી નાભિમધ્યે તું ઉર્વરા.
રહ્યું છે તને જળનું ઓધાન.
અડાબીડ જંગલમાં કોળ્યો છે તારો દેહ,
ગંધવતી નારીની જેમ મ્હોર્યો છે ફોર્યો છે તારો દેહ.
માત્ર તેત્રીસ વરસોથી નહીં
પણ લક્ષલક્ષ વરસોથી
મત્સ્ય મંડૂક,
કચ્છપ વરાહ,
નર વાનર કિન્નર થઈ
ફરતો રહ્યો છું પૃથ્વીપટે.
અયુત વરસોથી ભમતો રહ્યો છું તારી
રોમરાજી વનરાજીમાં
વિહરતો રહ્યો છું તારાં મેદાનોમાં,
ગરક થયો છું તારી ગુફાઓમાં ગહવરોમાં,
ખોવાઇ ગયો છું તારી ખીણોમાં,
વહેતો રહ્યો છું તારાં નદ નદી નિર્ઝરમાં
તો વળી
લાંગર્યો છું કોઈ લગૂનમાં
નક્ષત્રનાં ભ્રમણો,
બદલાતાં નદીનાં વહેણો
નારંગી ઉત્ફુલ્લ પ્રભાતો, રૂપેરી નભઝુમ્મરો
ઉદાસ ઘેરી સંધ્યાઓ, રેલાતી ચંદન ચાંદનીઓ
દારુણ ઘોર રાત્રિઓ, ભયાવહ ધૂમકેતુઓ
પૃથ્વીગર્ભા ધાતુઓ
આગ ઓકતા જ્વાળામુખીઓ, પ્રમત્ત પવનો
પ્રતાપી પર્વતો, કરાલ કાંઠા કરાડો
ધોધો જલપ્રપાતો
લેપાતી લોપાતી દિશાઓ
ખૂલતા ખંડો, ઓટના દરિયાઓ
ચિંઘાડતા હાથીઓ
ચૂપચાપ ચાલતાં નીલગાયોનાં ટોળાં
જંગલને ચીરતી વાનરીની ચીસો
સૂનકારને પડઘાવતાં બિહામણાં તમરાંઓ
જંતુની જેમ મરી જતાં કુળો,
સળી જતાં સામ્રાજ્યો
દળકટક લઈ ચડી આવતાં ઘડીવારમાં
પડી જતાં લાવલશ્કરો
મહાકાલની આ વિવર્તલીલાને
મેં જોયા કરી છે આદિમ આશ્વર્યથી.
ધમણની જેમ હાંફયા કરતી
રાજ્યોની સીમા બહાર
જોયું છે મેં અસીમને.
ભૂમિ પર રહ્યાં રહ્યાં જ
પામ્યો છું ભૂમાનો સ્વાદ
પૃથ્વી!
તારા ગ્રહથી જ હું છું ગૃહસ્થ.
અહીં જ ઝૂમે છે ડમરો ને ગુલબાસ,
અહીં હતો મારા પૂર્વજોનો વાસ,
અહીં જ લીધો છે મારા પુત્રે શ્વાસ.
પૃથ્વી!
જોઈ છે તને
ચન્દ્ર પરથી નીલઆકાંક્ષા થઈ ઊગતી -
પણ કોઈની આંખમાં આથમતી
જોયું જગત
માઈક્રોસ્કોપની આંખે
ટેલીસ્કોપની પાંખે
પણ જોયું ન જોયું ઉઘાડી આંખે
આ બારી બહાર.
અનેક પૃથ્વીઓ મરી છે પૃથ્વી પર
અનેક પૃથ્વીઓ ફરી છે આ પૃથ્વી પર
પૃથ્વીની ધરી બહાર
પોતાની જ ધરી ફરતી.
જેટલું જીવ્યો છું હું પૃથ્વી પર
તેટલું, પૃથ્વી! તું જીવી છે મારામાં!
પોતાના બે પગ પર ઊભા રહેવાની
મારી ઉદંડ ઈચ્છાને તેં પોષી છે જીવનભર
ને અંતે
શેષ આશ્લેષમાં લીધો છે નિ:શેષ.
માત્ર સીતાને નહીં
બધાંને જગ્યા કરી આપે છે તું
જીવતાં ને પછી મરતાં.
warsonan waras,
warastan waras,
warasto baraph
baraph, baraph, baraph
kharkhar kharto sheet sphuling jewo,
phar phar warasto phool jewo
chupchap warasto;
sumsam warasto;
jamin par ghas par wriksho par
Daththar paththar jewo jamto nimbhar
baraph
badhe
baraph baraph baraph
bhitar guphana bhabhakta agniman
chiratan lal mans
chalakta saphed danto
haDkano garam mawo
runchhadar chamDino garmawo
naram ushn chamDini nagnta
e nagntani humphman
lapato hun
lapatun marun balak
ne ante
agni mans ne madani humphne taji
guphamanthi nikli bahar
hathanun nejawun dhari
joi hati prithwi parni
saphed baraphni aphat chadarne
halwe halwe pigalti pigalti relati
khalakhaltan jal toDyun hatun
prithwinun prlamb maun
joyun hatun dabayela ghasne mathun unchun kartan,
pakshione thijeli pankh khankhertan,
upar nabh nilambar
niche haritambra prithwi
manman ne manman jane
hun ek medan mari gayo hato
tharta lawaye
pigalta barphe,
gayoni wambhe,
sekatan manse,
angnaman Doltan kanaslaye,
chaltan chakroe
ghaDyan chhe mara haD
ghaDyo chhe maro panD
dariyo Daholi, khanDo khundi,
koi shodhe amerika,
koi langre iDiya,
koi athDe polineshiyaman,
to koi khabke agyat andhari khaDioman
koi theki jay akhatne
geech durgam jangloman koi shodhe
emejhonanun mool,
koi shodhwa nikle potanun kul,
to koi shodhe surymalano dasmo grah
pan jamata dashmo grah
a manuputr
bharye bhane bharpur bhogwe tane
ame wasuo mahipati
dhiraj dhar tun dharitri,
mali chhe tun amne patethi
yawat chandr diwakro’
tane nath paherawi nathi chhe,
tane jotri chhe khotri chhe
kheDi chhe khundi chhe gundi chhe tane
pahelan to kholaman samai jatun shishu,
mara ek ashleshman
prakrit priya mara pashman
aje aa lambayela hathe
bath bharun chhun
sate ya samudrone
nawey khanDone
dashey dishaone
itharman tartan kotankoti wishwone
to ya kem phamphosya karun chhun akashne?
badhunya chhe hathwentman
a prithwi to ‘hastamalakwat’
to ya kem kashun nathi awatun hathman?
to ya kem kashun nathi rahetun hathman?
kon baraDi baraDine aarDe chhe ahin
‘dyau shantih prithwi shantih antriksh shantiha
jamin par jhukine kan manDun
ne sambhlay arjawbharyo awaj
‘chandrni dhulinun tilak bhale’
ne whale wisari shun mane ja?
gagan gorambhto
grhegrhe ghumto
parakiya premman pramatt mojman mast
waDachhDe chhoDe tarchhoDe mane ja !
bahu bahu joi rah
he warah!
dantshulthi ugaro
a akashthi patal jati prithwine
koi aaj khanDkhanDne joDi
shodho aakhi prithwi!
akhi prithwi
akheakhi prithwi
ha, bhugolna piriyaDman mastar
lawtoto bholo
patrano je golo
te to e gobayelun Dabalun bani
amtem thebay
pablo eDmanD sawli jiwlina pag niche
be bilaDioni ramatman
gabhani daDini jem winkhay
lire lire pinkhay
prithwi!
jhaljhal wedna hati
romrom bhabhukto rosh hato,
agnigarbha
jwalamukhe agni phutkarti rahi tun
anradhar warsadman lathbath palli hati
himayugoni shashwat sheet ratrioman tharthar dhruji hati,
mahakay Dinosorna dehbharthi jantuni jem champai hati
thakine trahimam trahimam pokari gai chhe tun
duratmaona wanshothi
tun sattwnasht
manubhrasht
pan be paD wachche tun sachwi rakhe chhe
kale paDi sal,
chhatisarasun chhupawi rakhe chhe tun jal
khanDeroni paththar chhati par pathre tun
makhamalpochi leel
jeman ghas utare tenan najuk kumlan mool
pachhi hwe shun raheshe kashun kashun ke dhool?
raheshe hatun kashun – ni aphwa raheshe
raheshe amtem athaDta pawno
raheshe amtem aphlata samudro
raheshe parwtoni nirjan garima
tagtag takti raheshe jene
matr surychandrni DaranDran aankh
rajanun gaj kari
raj chakrati chakrati chakarrati raheshe rajarajman
pachhi datai jaishun aapne
sathe dati jaishun tamrpatro tarikho, tawarikho,
dharbi bhanDari daishun koi kalsanduk,
aDaya chhanani jem dhundhwati raheshe prithwi
prithwini ankhe walshe jhankh
ankhe walshe rakh,
pachhi kaya grahna manwo
wanchshe prithwini praktan lipi
pawan, parjanya ne prkashni
wilse je anekawidh lilao
te jhilashe kayanya?
disha bhulyun chhe
khorambhe kharabe chaDayun chhe,
a DamaDol wahan
lirelira phatya chhe shaDh
kaDaD dai tutyo chhe kuwathambh
tutak chhaulchhaul
phasDaya chhe patiyan
khalyan khalatan nathi aa poor
kantho chhe door
dhime dhime Dube chhe aa wahan
loDhloDh uchhala
ane khari thapato wachche
Dubi jaishun aapne
tarto muki lila kachna shishaman sandesh
male je door durna nawikne tem?
dhime dhime wadhatun jay chhe tan
dhime dhime garke chhe aa wahan
koi nohaye bandhyun nathi aa wahan
hamnan taliye garad nadarad aa wahan
wans ghas
kiDithi kunjar lag Dubshe,
baDbaD buDshe,
ne manas to
prithwina swingborDmanthi jamp mari
nahawa paDyo hashe
awkashna swinmingapulman!
koparnikas, geliliyo bhalebhle lawe
bhale phangole haDsele tane wishwna kendrni bahar
pan tun ja chhe amarun wishw
tari prdakshina phare chhe
som ne wyom
prithwi!
joi chhe tane tara dhruwo par
himayugoni smritine sanghri betheli
anishchal shokart wishad wastrawrita
joganni jem paDi chhe karbur pingal warndhari
ushar bhukhar retarnoman
pan tari nabhimadhye tun urwara
rahyun chhe tane jalanun odhan
aDabiD jangalman kolyo chhe taro deh,
gandhawti narini jem mhoryo chhe phoryo chhe taro deh
matr tetris warsothi nahin
pan lakshlaksh warsothi
matsya manDuk,
kachchhap warah,
nar wanar kinnar thai
pharto rahyo chhun prithwipte
ayut warsothi bhamto rahyo chhun tari
romraji wanrajiman
wiharto rahyo chhun taran medanoman,
garak thayo chhun tari guphaoman gahawroman,
khowai gayo chhun tari khinoman,
waheto rahyo chhun taran nad nadi nirjharman
to wali
langaryo chhun koi lagunman
nakshatrnan bhramno,
badlatan nadinan waheno
narangi utphull prbhato, ruperi nabhjhummro
udas gheri sandhyao, relati chandan chandnio
darun ghor ratrio, bhayawah dhumketuo
prithwigarbha dhatuo
ag okta jwalamukhio, pramatt pawno
pratapi parwto, karal kantha karaDo
dhodho jalaprpato
lepati lopati dishao
khulta khanDo, otna dariyao
chinghaDta hathio
chupchap chaltan nilgayonan tolan
jangalne chirti wanrini chiso
sunkarne paDghawtan bihamnan tamrano
jantuni jem mari jatan kulo,
sali jatan samrajyo
dalaktak lai chaDi awtan ghaDiwarman
paDi jatan lawlashkro
mahakalni aa wiwartlilane
mein joya kari chhe aadim ashwarythi
dhamanni jem hamphya karti
rajyoni sima bahar
joyun chhe mein asimne
bhumi par rahyan rahyan ja
pamyo chhun bhumano swad
prithwi!
tara grahthi ja hun chhun grihasth
ahin ja jhume chhe Damro ne gulbas,
ahin hato mara purwjono was,
ahin ja lidho chhe mara putre shwas
prithwi!
joi chhe tane
chandr parthi nilakanksha thai ugti
pan koini ankhman athamti
joyun jagat
maikroskopni ankhe
teliskopni pankhe
pan joyun na joyun ughaDi ankhe
a bari bahar
anek prithwio mari chhe prithwi par
anek prithwio phari chhe aa prithwi par
prithwini dhari bahar
potani ja dhari pharti
jetalun jiwyo chhun hun prithwi par
tetalun, prithwi! tun jiwi chhe maraman!
potana be pag par ubha rahewani
mari udanD ichchhane ten poshi chhe jiwanbhar
ne ante
shesh ashleshman lidho chhe nihshesh
matr sitane nahin
badhanne jagya kari aape chhe tun
jiwtan ne pachhi martan
warsonan waras,
warastan waras,
warasto baraph
baraph, baraph, baraph
kharkhar kharto sheet sphuling jewo,
phar phar warasto phool jewo
chupchap warasto;
sumsam warasto;
jamin par ghas par wriksho par
Daththar paththar jewo jamto nimbhar
baraph
badhe
baraph baraph baraph
bhitar guphana bhabhakta agniman
chiratan lal mans
chalakta saphed danto
haDkano garam mawo
runchhadar chamDino garmawo
naram ushn chamDini nagnta
e nagntani humphman
lapato hun
lapatun marun balak
ne ante
agni mans ne madani humphne taji
guphamanthi nikli bahar
hathanun nejawun dhari
joi hati prithwi parni
saphed baraphni aphat chadarne
halwe halwe pigalti pigalti relati
khalakhaltan jal toDyun hatun
prithwinun prlamb maun
joyun hatun dabayela ghasne mathun unchun kartan,
pakshione thijeli pankh khankhertan,
upar nabh nilambar
niche haritambra prithwi
manman ne manman jane
hun ek medan mari gayo hato
tharta lawaye
pigalta barphe,
gayoni wambhe,
sekatan manse,
angnaman Doltan kanaslaye,
chaltan chakroe
ghaDyan chhe mara haD
ghaDyo chhe maro panD
dariyo Daholi, khanDo khundi,
koi shodhe amerika,
koi langre iDiya,
koi athDe polineshiyaman,
to koi khabke agyat andhari khaDioman
koi theki jay akhatne
geech durgam jangloman koi shodhe
emejhonanun mool,
koi shodhwa nikle potanun kul,
to koi shodhe surymalano dasmo grah
pan jamata dashmo grah
a manuputr
bharye bhane bharpur bhogwe tane
ame wasuo mahipati
dhiraj dhar tun dharitri,
mali chhe tun amne patethi
yawat chandr diwakro’
tane nath paherawi nathi chhe,
tane jotri chhe khotri chhe
kheDi chhe khundi chhe gundi chhe tane
pahelan to kholaman samai jatun shishu,
mara ek ashleshman
prakrit priya mara pashman
aje aa lambayela hathe
bath bharun chhun
sate ya samudrone
nawey khanDone
dashey dishaone
itharman tartan kotankoti wishwone
to ya kem phamphosya karun chhun akashne?
badhunya chhe hathwentman
a prithwi to ‘hastamalakwat’
to ya kem kashun nathi awatun hathman?
to ya kem kashun nathi rahetun hathman?
kon baraDi baraDine aarDe chhe ahin
‘dyau shantih prithwi shantih antriksh shantiha
jamin par jhukine kan manDun
ne sambhlay arjawbharyo awaj
‘chandrni dhulinun tilak bhale’
ne whale wisari shun mane ja?
gagan gorambhto
grhegrhe ghumto
parakiya premman pramatt mojman mast
waDachhDe chhoDe tarchhoDe mane ja !
bahu bahu joi rah
he warah!
dantshulthi ugaro
a akashthi patal jati prithwine
koi aaj khanDkhanDne joDi
shodho aakhi prithwi!
akhi prithwi
akheakhi prithwi
ha, bhugolna piriyaDman mastar
lawtoto bholo
patrano je golo
te to e gobayelun Dabalun bani
amtem thebay
pablo eDmanD sawli jiwlina pag niche
be bilaDioni ramatman
gabhani daDini jem winkhay
lire lire pinkhay
prithwi!
jhaljhal wedna hati
romrom bhabhukto rosh hato,
agnigarbha
jwalamukhe agni phutkarti rahi tun
anradhar warsadman lathbath palli hati
himayugoni shashwat sheet ratrioman tharthar dhruji hati,
mahakay Dinosorna dehbharthi jantuni jem champai hati
thakine trahimam trahimam pokari gai chhe tun
duratmaona wanshothi
tun sattwnasht
manubhrasht
pan be paD wachche tun sachwi rakhe chhe
kale paDi sal,
chhatisarasun chhupawi rakhe chhe tun jal
khanDeroni paththar chhati par pathre tun
makhamalpochi leel
jeman ghas utare tenan najuk kumlan mool
pachhi hwe shun raheshe kashun kashun ke dhool?
raheshe hatun kashun – ni aphwa raheshe
raheshe amtem athaDta pawno
raheshe amtem aphlata samudro
raheshe parwtoni nirjan garima
tagtag takti raheshe jene
matr surychandrni DaranDran aankh
rajanun gaj kari
raj chakrati chakrati chakarrati raheshe rajarajman
pachhi datai jaishun aapne
sathe dati jaishun tamrpatro tarikho, tawarikho,
dharbi bhanDari daishun koi kalsanduk,
aDaya chhanani jem dhundhwati raheshe prithwi
prithwini ankhe walshe jhankh
ankhe walshe rakh,
pachhi kaya grahna manwo
wanchshe prithwini praktan lipi
pawan, parjanya ne prkashni
wilse je anekawidh lilao
te jhilashe kayanya?
disha bhulyun chhe
khorambhe kharabe chaDayun chhe,
a DamaDol wahan
lirelira phatya chhe shaDh
kaDaD dai tutyo chhe kuwathambh
tutak chhaulchhaul
phasDaya chhe patiyan
khalyan khalatan nathi aa poor
kantho chhe door
dhime dhime Dube chhe aa wahan
loDhloDh uchhala
ane khari thapato wachche
Dubi jaishun aapne
tarto muki lila kachna shishaman sandesh
male je door durna nawikne tem?
dhime dhime wadhatun jay chhe tan
dhime dhime garke chhe aa wahan
koi nohaye bandhyun nathi aa wahan
hamnan taliye garad nadarad aa wahan
wans ghas
kiDithi kunjar lag Dubshe,
baDbaD buDshe,
ne manas to
prithwina swingborDmanthi jamp mari
nahawa paDyo hashe
awkashna swinmingapulman!
koparnikas, geliliyo bhalebhle lawe
bhale phangole haDsele tane wishwna kendrni bahar
pan tun ja chhe amarun wishw
tari prdakshina phare chhe
som ne wyom
prithwi!
joi chhe tane tara dhruwo par
himayugoni smritine sanghri betheli
anishchal shokart wishad wastrawrita
joganni jem paDi chhe karbur pingal warndhari
ushar bhukhar retarnoman
pan tari nabhimadhye tun urwara
rahyun chhe tane jalanun odhan
aDabiD jangalman kolyo chhe taro deh,
gandhawti narini jem mhoryo chhe phoryo chhe taro deh
matr tetris warsothi nahin
pan lakshlaksh warsothi
matsya manDuk,
kachchhap warah,
nar wanar kinnar thai
pharto rahyo chhun prithwipte
ayut warsothi bhamto rahyo chhun tari
romraji wanrajiman
wiharto rahyo chhun taran medanoman,
garak thayo chhun tari guphaoman gahawroman,
khowai gayo chhun tari khinoman,
waheto rahyo chhun taran nad nadi nirjharman
to wali
langaryo chhun koi lagunman
nakshatrnan bhramno,
badlatan nadinan waheno
narangi utphull prbhato, ruperi nabhjhummro
udas gheri sandhyao, relati chandan chandnio
darun ghor ratrio, bhayawah dhumketuo
prithwigarbha dhatuo
ag okta jwalamukhio, pramatt pawno
pratapi parwto, karal kantha karaDo
dhodho jalaprpato
lepati lopati dishao
khulta khanDo, otna dariyao
chinghaDta hathio
chupchap chaltan nilgayonan tolan
jangalne chirti wanrini chiso
sunkarne paDghawtan bihamnan tamrano
jantuni jem mari jatan kulo,
sali jatan samrajyo
dalaktak lai chaDi awtan ghaDiwarman
paDi jatan lawlashkro
mahakalni aa wiwartlilane
mein joya kari chhe aadim ashwarythi
dhamanni jem hamphya karti
rajyoni sima bahar
joyun chhe mein asimne
bhumi par rahyan rahyan ja
pamyo chhun bhumano swad
prithwi!
tara grahthi ja hun chhun grihasth
ahin ja jhume chhe Damro ne gulbas,
ahin hato mara purwjono was,
ahin ja lidho chhe mara putre shwas
prithwi!
joi chhe tane
chandr parthi nilakanksha thai ugti
pan koini ankhman athamti
joyun jagat
maikroskopni ankhe
teliskopni pankhe
pan joyun na joyun ughaDi ankhe
a bari bahar
anek prithwio mari chhe prithwi par
anek prithwio phari chhe aa prithwi par
prithwini dhari bahar
potani ja dhari pharti
jetalun jiwyo chhun hun prithwi par
tetalun, prithwi! tun jiwi chhe maraman!
potana be pag par ubha rahewani
mari udanD ichchhane ten poshi chhe jiwanbhar
ne ante
shesh ashleshman lidho chhe nihshesh
matr sitane nahin
badhanne jagya kari aape chhe tun
jiwtan ne pachhi martan
સ્રોત
- પુસ્તક : જાતિસ્મર (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 49)
- સર્જક : યજ્ઞેશ દવે
- પ્રકાશક : પાર્શ્વ પબ્લિકેશન
- વર્ષ : 1996
- આવૃત્તિ : 2