જસમા જસમા
ચાલી આવ મારી પાછળ પાછળ......
અત્યારે શિયાળાનો કૂણો કૂણો તડકો
પીતો હશે તારા રૂપને ઘૂંટડે ઘૂંટડે
ને તું ખુલ્લું આકાશ ઓઢી
ધરતીની રેતમાં ઓકળીઓ પાડતી
બાવળના થડ પાસે ફૂંકતી હશે ચૂલો.
ચારેય દિશાએ પખી બનીને ઊડતી હશે
કલરવ કરતી
ને પવન ડોલતો હશે
ફૂલોની પથારીમાં પડ્યો પડ્યો
ઝાકળનાં બુંદ ઘાસના મખમલ ભર્યાં પલંગમાં
બેસીને હાલરડાં ગાતાં હશે સૂરજનાં
ત્યારે તુ સરસ્વતીના વહેણને ઘડામાં ભરી
ચાલી આવતી હશે રૂમઝૂમ રૂમઝૂમ
ને ઝાકળ ભીનું ઘાસ તારા ચરણ સ્પર્શ કરીને
થતુ હશે પાવન
નદીની વેળુ'માં તારાં પગલાંને સાચવતાં હશે સારસ
પાણીમાં પડતા તારા પ્રતિબિંબને પીઠ ઉપર બેસાડી
ફરતી હશે માછલીઓ
ને છીપલાં જોતાં હશે તારી રાહ ચાતકની જેમ
જસમા,
આ બધાંજ હશે સદ્ભાગી તને પામીને.
‘તું આવશે’ની પ્રતીક્ષા
મારા મહેલના ઊગમણા ઝરુખે
ઊભી છે ખડે પગે અદબ વાળીને
શેરડીની ગાંઠમાં આંખ ફૂટે
એમ તું ફૂટી નીકળે છે
મારી નિષ્પલક આંખે.
પાટણના ખૂણે ખૂણે ભાસે છે ભેંકારતા
અવારનવાર ખાલીખમ ડોકિયાં કરે છે બારીઓ
ને કૂતરાઓના ગળામાં બેઠો બેઠો
ભસ્યા કરે છે સમય મારા પડછાયાને
ભૂલા પડેલા મુસાફર જેવા ટગમગતા તારલા
નદીના પાણીમાં ઊતરી આવ્યા છે ફિરસ્તાની જેમ
વેળુમાં ડાકલાં વગાડતો અંધકાર ધૂણે છે બેઠો બેઠો
ને સ્મશાનો ચૂપચાપ ઊભાં થઈને લાગ્યાં છે ચાલવા
દેવતાની ધૂણી જેવું કણસે છે વાતાવરણ
બે તમરાં પણ અહીં એકમેકને કરી શકે છે પ્રેમ
ઊંઘના ઘરમાં આળોટે છે પ્રજા
નગરના કાંગરા ઉપર પહેરા ભરે છે સંત્રીઓ
ઘુવડના અવાજમાં ગળતી જાય છે રાત
મારા આવાસે
શત શત ઝુમ્મરોમાં સળગી રહ્યા છે સૂરજ
એ બધામાં હું શેાધુ છુ તને જસમા
કયાં છે તું?
મારી ચારે બાજુ પ્રશ્નના થઈને છવાઈ જાય છે તે કોણ?
ચંદ્રનો પ્રકાશ થઈને રેલાઈ જાય છે તે કોણ?
આકાશમાં વાદળ થઇને ઘેરાઈ જાય છે તે કોણ?
ધરતી જેનાં પગલાં ચૂમે છે તે કોણ?
વિખૂટા પડેલા હરણની જેમ ભટકુ છું
તારા ઊગાડેલા ઘનઘોર જંગલમાં.
એકાએક બૂમ પાડી ઊઠું છુ
તો મારો અવાજ મને ભોંકાય છે
–એકલવ્યના બાણની જેમ
તોય તારા નામના કુરુક્ષેત્રમાં
લડી રહ્યો છું એકલો એકલો.
મારી આંગળીઓના ટેરવે
લબકારા લેતા સર્પના સિસકારા જેવો દિવસ
તને કંડારે છે આરસપહાણમાં
તારી આંખોમાં સળવળતી વ્યાકુળતા
મને વીંટળાઈ વળે છે વેલની જેમ.
આ યુદ્ધનો તો અંત નથી
તારા રચાતા કોઠાઓના દ્વારે ઊભો ઊભો
તારી પ્રતીક્ષા કરું છું
અથવા
કોઈ પંખીની કપાયેલી પાંખે
ઊડી આવું છું તારી પાસે...
તું બેઠી હોઈશ
ફાટેલાં કપડાંમાં તારા રૂપને સીવતી
ઓલાયેલા ચૂલામાં ભુંગળીથી ફૂંકતી
ઓળ્યા વિનાના અવાવરું
વાળમાંથી લીખો વીણતી
અથવા તો
સરસ્વતીનાં શીતળ જળને તારા ગવનમાં ગૂંથતી
ને કમખાની કસો વચ્ચે કસાયેલી કાયાને
બતકની જેમ પાણીમાં ઝબકોળતી
અથવા તો
આવતીકાલને આંબાની ડાળે બાંધી પારણામાં ઢબૂરતી
અણિયારની ડાળે લટકતા સુઘરીના માળામાં સ્થિતિને સેવતી
કંઠેરના જાળામાં મધમાખીની જેમ મધને સાચવતી
કીડીના દરમાં દાણાને ખોતરતી
અથવા તો
કાગડાના માળામાં ઇંડાં મૂકી
માંજરીઓમાં કોયલની જેમ ટહુકતી
તું બેઠી હોઈશ.
પાવડાથી ખોદાતી માટીની જેમ હું ખોંપાઈ જાઉં છું
અને તારા માથે મૂકાઈ ને
ઉલેચાતો રહું છું સતત
તારી કામ કરવાની તાજગીમાં રોપાઈ જાઉં છું
વૃક્ષની જેમ
તારાં પગલાંમાં તણાયા કરે છે મારી નજર
વહેતા પાણીમાં તણાતા તણખલાની જેમ.
તારા જમણા હાથની બંગડીઓનો ભીનો રણકાર
તારા પગનાં ઝાંઝરનો રેતાળ અવાજ
તારી ચીંથરેહાલ સાડીના છેડાનો ધૂળીયો ફરફરાટ
તારા પ્રસ્વેદભીના ભાલમાં એગળતો કુંકુમ ચાંદલો
ને તાકી રહેલા સૂરજની કામી દૃષ્ટિ
જસમા જસમા
શી રીતે આ બધું તું સહી શકે છે?
જસમા!
તું એક ઓડણ
હું એક રાજા
આ બે વચ્ચેના લોહીયાળ અવકાશમાં સબડું છું
તારાં થાકેલાં પોપચાં ઊંચકાય છે
ને ઊઘડે છે સ્વર્ગનાં દ્વાર
તારી અલ્લડતાના આંગણે લ્હેરાય છે તુલસીની કાયા
ને હું તો કેદ છું તારી કલ્પનાની દીવાલો વચ્ચે.
તું હડી કાઢીને દોડે છે
ને હું તારી આગળ મુઠ્ઠીભર માટી થઈને વેરાઈ જાઉં છું
તું જુએ છે
ને હું નજર થઈને પથરાઈ જાઉં છું
તું મલકે છે
ને હું હાસ્ય થઈ ને વિસ્તરી જાઉં છું
તું ઊંઘે છે
ને હું તારા સ્વપ્ન પ્રદેશમાં પ્રવેશવાનાં વલખાં મારું છું,
નથી સહી શકતો
થાકેલી રાત હાથ લંબાવી તને બાહુપાશમાં લે છે તે.
જસમા
આ વિહ્વળ સમયને ભૂંસી નાખ તારા જ હાથે
ને
ભીંજવી દે તારા અધરોષ્ઠથી.
નદીના શીતળ જળમાં છલ્લક છલક
છલકાતી ચાંદનીને બંધ કરી દે તારી પાંપણોમાં
લચકાતા વાયુની આંગળી પકડીને
મારા અનિદ્રાના હરિયાળા પ્રદેશમાં ચાલી આવ
ને
ઘૂઘવાતા સાગરનાં મોજાંના અવાજને
ઢાંકી દે તારા પાલવમાં
રાત્રિના ખંડેરમાં પડઘાતો
તારા ઝાંઝરનો ધ્વનિ
મારી શય્યામાં સહસ્ર સાપણો થઈને લબકે છે,
આ સરસ્વતીની વેળુમાં
બેઠેલાં બગલાંની હારમાં ઊડી આવ જસમા
તને ખબર છે?
આ નદીને પણ લોકો ‘કુંવારકા’ની ગાળથી સંબોધે છે
એ વેદનાને ક્યા વૃક્ષની ડાળે ટીંગી શકાય?
આ નદીએ તો હજી નથી જોયો
ઘૂઘવાતા દરિયાનો દેશ!
એની આંખોમાં તો યુગોથી નર્તન કરે છે
ભીલડી વેશે પાર્વતી
આમાંની એકેય વ્યથાનો ડૂમો ગળે બાઝે છે ખરો?
અમે તો વસીએ છીએ ગરવી ગુર્જરને હૈયે
એ જ તો છે અમારી પૃથ્વીનુ સ્વર્ગ, જસમા!
જ્યારે જ્યારે વસંત આવે છે અમારા બારણે
ત્યારે પોશ પોશ આંસુડાં ફૂટી નીકળે છે
વૃક્ષોની ડાળીએ.
મારા વૈશાખી ઉકળાટ પર
અષાઢના પહેલા વરસાદ થઈને તૂટી પડ
ને સૂકાતા કાંઠે લીલું લીલું ઘાસ થઈને
ઊગી નીકળ, જસમા!
આવ ચાલી આવ
મારી પાછળ પાછળ
સરસ્વતીના તીરે સારસી બનીને.
જસમા!
મને ખબર છે
ખોદાતા તળાવની માટીના કણ કણમાં
સાચવી રહી છે તારું સતીત્વ
તારી પાંપણાની પછવાડે ઘૂઘવતા સૂકકા દરિયામાં
તરફડીયાં ખાઈ રહી છે માછલીઓ
દરિયા વચ્ચે ફરફરતા લીલા આમ્રવૃક્ષની નીચે
ચાંદનીએ ચણ્યો છે પેાતાનો સોનેરી મહેલ
એની ચારે દિશામાં પવને ગોઠવી દીધો છે પહેરો
ધરતી ઉપર ચત્તાપાટ સૂઈને કાન માંડતાં
ક્યાંકથી સભળાય છે ખટાક્...ખટાક્... ચાલતા
હીંડોળાનો અવાજ
અવાજના કિનારે બેઠેલો ચાંદો
ધીમે ધીમે ફિક્કો થતો જાય
ને તેના ઉપર એઢાડી દેવાય અંધકારની ચાદર
ચાદરના તારે તારમાં ઝગમગતી રાત
ઊડતી ઊડતી બની જાય શ્વેત પરી
એની પાછળ પાછળ લંબાતી મારી નજરને
વાગી જાય સમયની ઠોકર
ને લાચાર બનીને વળી જાય પાછી
ત્યારે
વહેલી સવારનું લાલ લાલ આકાશ આવીને
અપહરણ કરી જાય તારું
તુ મલકાતી મલકાતી
સાત અશ્વના રથમાં બેસી
ઉપડી નીકળે સૂરજદેવનાં ચરણુ ચૂમવા
નફ્ફટ સૂરજ તને સંભોગતો રહે સતત
તું તારી જાતને સંભોગાવતી રહે સતત
આમ ને આમ
તારું સતીત્વ રખાત બનીને
વર્ષોથી
ગીરવે મૂકાચું છે
એનું તને ભાન છે ખરુ, જસમા?
જસમા!
પહેલા કૂકડાનું સવાર બોલે
ને
સળવળવા માંડે તગારાં ને પાવડા
બાવળની શૂળો વિનાની ડાળનું દાંતે ઘસાય દાતણ
સરસ્વતીનું નીર છલકે ચહેરે
ત્રણ ઈંટોવાળા ઊભેલા ચૂલા ઉપર મૂકાય
આખા દિવસનું આંધણ,
પછી તો
ખખડાટ
હાકોટા
સૂચનાઓ
ધમકીઓ
જવું આવવું આવવું જવું જવું આવવું આવવું જવું
ને ધીમે ધીમે ઊતરતી સાંજ
ઓલવાઈ જતો સૂરજ
પોતાના સતીત્વનું ભજવાવા લાગે નાટક
ને ગોદડાના ગાભા વીણતી વીણતી
ચાલી જતી રાત
ફરી એનો એ પાછો આવતો સૂરજ
-નિત્યક્રમ
જસમા!
મારા સ્વપ્નની મહારાણી
તારે આ રીતે જીવવાનું હોય?
તું તો સતી છે
તો
સૂકકાભઠ્ઠ આ દેશમાં
વહેવડાવી દેને નારિયેળના પાણીની નદીઓ
એક જ નજરે
સહસ્રલિંગ તળાવનાં ફોડી નાખને પાતાળ
આરાધી દે શંકર ભગવાનને તે
ગંગા લઈને ચાલી આવે અહીં સુધી
અથવા તો
તુ જ બની જા
અષાઢી વાદળી
ને વરસી પડ મારા રાજમાં મૂશળધાર!
વર્ષોથી પાણી પાણી રટતા પપીહા
દટાઈ ગયા છે ધરતીમાં
એમને કાઢીને છાંટી દે તારી સંજીવની
ને ઉડાડી દે ખુલ્લા આકાશે
પાટણની ઇંટે ઇંટને બનાવી દે સુવર્ણમય
ને શાંતિનાં ભરી દે સરોવર
મારા રાજની પ્રજાને કુશળક્ષેમનો આપી દે શાપ
ને દુનિયાનેય બતાવી દે પરચો તારા સતીત્વનો.
જસમા
આમ ને આમ
સમયના ખડકાતા જાય છે ડુંગર
ને મારો હાથ પંપાળ્યા કરે છે તલવારનું કાંડું
મારે તારા સતીત્વનું શબ નથી ચૂંથવું
પણ તુ તો ખંજર થઇને ભોંકાઈ જાને
મારા ડાબા ફેફસામાં.
હવે તો
કદીક કદીક
અશ્વ પર નીકળું છું તો લાગે છે કે,
હું નથી
રાજ નથી
કાજ નથી
પાટણ નથી
પ્રજા નથી
નગર નથી
ડગર નથી
બધુ જ ખખડે છે ખાલી ખાલી
મારા મન જેવું.
કહે
કોને કહું આ વ્યથા?
બધું જ ઠરી ગયું છે શિયાળાની મખમલી ઠંડીમાં
એટલે તો થાય છે, જસમા
કે
સહસ્રલિંગ તળાવની પાળ થઈને બંધાઈ જાય તું
તો એમાં છલોછલ પાણી થઈને સમાઈ જાઉં હું.
(પ-૬-૭૮ * ૧-૭-૭૮)
jasma jasma
chali aaw mari pachhal pachhal
atyare shiyalano kuno kuno taDko
pito hashe tara rupne ghuntDe ghuntDe
ne tun khullun akash oDhi
dhartini retman oklio paDti
bawalna thaD pase phunkti hashe chulo
charey dishaye pakhi banine uDti hashe
kalraw karti
ne pawan Dolto hashe
phuloni pathariman paDyo paDyo
jhakalnan bund ghasna makhmal bharyan palangman
besine halarDan gatan hashe surajnan
tyare tu saraswtina wahenne ghaDaman bhari
chali awati hashe rumjhum rumjhum
ne jhakal bhinun ghas tara charan sparsh karine
thatu hashe pawan
nadini weluman taran paglanne sachawtan hashe saras
paniman paDta tara pratibimbne peeth upar besaDi
pharti hashe machhlio
ne chhiplan jotan hashe tari rah chatakni jem
jasma,
a badhanj hashe sadbhagi tane pamine
‘tun awshe’ni prtiksha
mara mahelna ugamna jharukhe
ubhi chhe khaDe page adab waline
sherDini ganthman aankh phute
em tun phuti nikle chhe
mari nishpalak ankhe
patanna khune khune bhase chhe bhenkarta
awaranwar khalikham Dokiyan kare chhe bario
ne kutraona galaman betho betho
bhasya kare chhe samay mara paDchhayane
bhula paDela musaphar jewa tagamagta tarla
nadina paniman utri aawya chhe phirastani jem
weluman Daklan wagaDto andhkar dhune chhe betho betho
ne smshano chupchap ubhan thaine lagyan chhe chalwa
dewtani dhuni jewun kanse chhe watawran
be tamran pan ahin ekmekne kari shake chhe prem
unghna gharman alote chhe praja
nagarna kangra upar pahera bhare chhe santrio
ghuwaDna awajman galti jay chhe raat
mara awase
shat shat jhummroman salgi rahya chhe suraj
e badhaman hun sheadhu chhu tane jasma
kayan chhe tun?
mari chare baju prashnna thaine chhawai jay chhe te kon?
chandrno parkash thaine relai jay chhe te kon?
akashman wadal thaine gherai jay chhe te kon?
dharti jenan paglan chume chhe te kon?
wikhuta paDela haranni jem bhataku chhun
tara ugaDela ghanghor jangalman
ekayek boom paDi uthun chhu
to maro awaj mane bhonkay chhe
–eklawyna banni jem
toy tara namna kurukshetrman
laDi rahyo chhun eklo eklo
mari angliona terwe
labkara leta sarpna siskara jewo diwas
tane kanDare chhe arasaphanman
tari ankhoman salawalti wyakulta
mane wintlai wale chhe welni jem
a yuddhno to ant nathi
tara rachata kothaona dware ubho ubho
tari prtiksha karun chhun
athwa
koi pankhini kapayeli pankhe
uDi awun chhun tari pase
tun bethi hoish
phatelan kapDanman tara rupne siwti
olayela chulaman bhunglithi phunkti
olya winana awawarun
walmanthi likho winti
athwa to
saraswtinan shital jalne tara gawanman gunthti
ne kamkhani kaso wachche kasayeli kayane
batakni jem paniman jhabkolti
athwa to
awtikalne ambani Dale bandhi parnaman Dhaburti
aniyarni Dale latakta sughrina malaman sthitine sewati
kantherna jalaman madhmakhini jem madhne sachawti
kiDina darman danane khotarti
athwa to
kagDana malaman inDan muki
manjrioman koyalni jem tahukti
tun bethi hoish
pawDathi khodati matini jem hun khompai jaun chhun
ane tara mathe mukai ne
ulechato rahun chhun satat
tari kaam karwani tajgiman ropai jaun chhun
wrikshni jem
taran paglanman tanaya kare chhe mari najar
waheta paniman tanata tanakhlani jem
tara jamna hathni bangDiono bhino rankar
tara pagnan jhanjharno retal awaj
tari chinthrehal saDina chheDano dhuliyo pharaphrat
tara praswedbhina bhalman egalto kunkum chandlo
ne taki rahela surajni kami drishti
jasma jasma
shi rite aa badhun tun sahi shake chhe?
jasma!
tun ek oDan
hun ek raja
a be wachchena lohiyal awkashman sabaDun chhun
taran thakelan popchan unchkay chhe
ne ughDe chhe swargnan dwar
tari allaDtana angne lheray chhe tulsini kaya
ne hun to ked chhun tari kalpnani diwalo wachche
tun haDi kaDhine doDe chhe
ne hun tari aagal muththibhar mati thaine werai jaun chhun
tun jue chhe
ne hun najar thaine pathrai jaun chhun
tun malke chhe
ne hun hasya thai ne wistri jaun chhun
tun unghe chhe
ne hun tara swapn prdeshman prweshwanan walkhan marun chhun,
nathi sahi shakto
thakeli raat hath lambawi tane bahupashman le chhe te
jasma
a wihwal samayne bhunsi nakh tara ja hathe
ne
bhinjwi de tara adhroshththi
nadina shital jalman chhallak chhalak
chhalkati chandnine bandh kari de tari pampnoman
lachkata wayuni angli pakDine
mara anidrana hariyala prdeshman chali aaw
ne
ghughwata sagarnan mojanna awajne
Dhanki de tara palawman
ratrina khanDerman paDghato
tara jhanjharno dhwani
mari shayyaman sahasr sapno thaine labke chhe,
a saraswtini weluman
bethelan baglanni harman uDi aaw jasma
tane khabar chhe?
a nadine pan loko ‘kunwarka’ni galthi sambodhe chhe
e wednane kya wrikshni Dale tingi shakay?
a nadiye to haji nathi joyo
ghughwata dariyano desh!
eni ankhoman to yugothi nartan kare chhe
bhilDi weshe parwati
amanni ekey wythano Dumo gale bajhe chhe kharo?
ame to wasiye chhiye garwi gurjarne haiye
e ja to chhe amari prithwinu swarg, jasma!
jyare jyare wasant aawe chhe amara barne
tyare posh posh ansuDan phuti nikle chhe
wrikshoni Daliye
mara waishakhi uklat par
ashaDhna pahela warsad thaine tuti paD
ne sukata kanthe lilun lilun ghas thaine
ugi nikal, jasma!
aw chali aaw
mari pachhal pachhal
saraswtina tere sarasi banine
jasma!
mane khabar chhe
khodata talawni matina kan kanman
sachwi rahi chhe tarun satitw
tari pampnani pachhwaDe ghughawta sukka dariyaman
taraphDiyan khai rahi chhe machhlio
dariya wachche pharapharta lila amrwrikshni niche
chandniye chanyo chhe peatano soneri mahel
eni chare dishaman pawne gothwi didho chhe pahero
dharti upar chattapat suine kan manDtan
kyankthi sabhlay chhe khatak khatak chalta
hinDolano awaj
awajna kinare bethelo chando
dhime dhime phikko thato jay
ne tena upar eDhaDi deway andhkarni chadar
chadarna tare tarman jhagamagti raat
uDti uDti bani jay shwet pari
eni pachhal pachhal lambati mari najarne
wagi jay samayni thokar
ne lachar banine wali jay pachhi
tyare
waheli sawaranun lal lal akash awine
apahran kari jay tarun
tu malkati malkati
sat ashwna rathman besi
upDi nikle surajdewnan charanu chumwa
naphphat suraj tane sambhogto rahe satat
tun tari jatne sambhogawti rahe satat
am ne aam
tarun satitw rakhat banine
warshothi
girwe mukachun chhe
enun tane bhan chhe kharu, jasma?
jasma!
pahela kukDanun sawar bole
ne
salawalwa manDe tagaran ne pawDa
bawalni shulo winani Dalanun dante ghasay datan
saraswtinun neer chhalke chahere
tran intowala ubhela chula upar mukay
akha diwasanun andhan,
pachhi to
khakhDat
hakota
suchnao
dhamkio
jawun awawun awawun jawun jawun awawun awawun jawun
ne dhime dhime utarti sanj
olwai jato suraj
potana satitwanun bhajwawa lage natk
ne godDana gabha winti winti
chali jati raat
phari eno e pachho aawto suraj
nityakram
jasma!
mara swapnni maharani
tare aa rite jiwwanun hoy?
tun to sati chhe
to
sukkabhathth aa deshman
wahewDawi dene nariyelna panini nadio
ek ja najre
sahasrling talawnan phoDi nakhne patal
aradhi de shankar bhagwanne te
ganga laine chali aawe ahin sudhi
athwa to
tu ja bani ja
ashaDhi wadli
ne warsi paD mara rajman mushaldhar!
warshothi pani pani ratta papiha
datai gaya chhe dhartiman
emne kaDhine chhanti de tari sanjiwni
ne uDaDi de khulla akashe
patanni inte intne banawi de suwarnmay
ne shantinan bhari de sarowar
mara rajni prjane kushlakshemno aapi de shap
ne duniyaney batawi de parcho tara satitwno
jasma
am ne aam
samayna khaDkata jay chhe Dungar
ne maro hath pampalya kare chhe talwaranun kanDun
mare tara satitwanun shab nathi chunthawun
pan tu to khanjar thaine bhonkai jane
mara Daba phephsaman
hwe to
kadik kadik
ashw par nikalun chhun to lage chhe ke,
hun nathi
raj nathi
kaj nathi
patan nathi
praja nathi
nagar nathi
Dagar nathi
badhu ja khakhDe chhe khali khali
mara man jewun
kahe
kone kahun aa wyatha?
badhun ja thari gayun chhe shiyalani makhamli thanDiman
etle to thay chhe, jasma
ke
sahasrling talawni pal thaine bandhai jay tun
to eman chhalochhal pani thaine samai jaun hun
(pa 6 78 * 1 7 78)
jasma jasma
chali aaw mari pachhal pachhal
atyare shiyalano kuno kuno taDko
pito hashe tara rupne ghuntDe ghuntDe
ne tun khullun akash oDhi
dhartini retman oklio paDti
bawalna thaD pase phunkti hashe chulo
charey dishaye pakhi banine uDti hashe
kalraw karti
ne pawan Dolto hashe
phuloni pathariman paDyo paDyo
jhakalnan bund ghasna makhmal bharyan palangman
besine halarDan gatan hashe surajnan
tyare tu saraswtina wahenne ghaDaman bhari
chali awati hashe rumjhum rumjhum
ne jhakal bhinun ghas tara charan sparsh karine
thatu hashe pawan
nadini weluman taran paglanne sachawtan hashe saras
paniman paDta tara pratibimbne peeth upar besaDi
pharti hashe machhlio
ne chhiplan jotan hashe tari rah chatakni jem
jasma,
a badhanj hashe sadbhagi tane pamine
‘tun awshe’ni prtiksha
mara mahelna ugamna jharukhe
ubhi chhe khaDe page adab waline
sherDini ganthman aankh phute
em tun phuti nikle chhe
mari nishpalak ankhe
patanna khune khune bhase chhe bhenkarta
awaranwar khalikham Dokiyan kare chhe bario
ne kutraona galaman betho betho
bhasya kare chhe samay mara paDchhayane
bhula paDela musaphar jewa tagamagta tarla
nadina paniman utri aawya chhe phirastani jem
weluman Daklan wagaDto andhkar dhune chhe betho betho
ne smshano chupchap ubhan thaine lagyan chhe chalwa
dewtani dhuni jewun kanse chhe watawran
be tamran pan ahin ekmekne kari shake chhe prem
unghna gharman alote chhe praja
nagarna kangra upar pahera bhare chhe santrio
ghuwaDna awajman galti jay chhe raat
mara awase
shat shat jhummroman salgi rahya chhe suraj
e badhaman hun sheadhu chhu tane jasma
kayan chhe tun?
mari chare baju prashnna thaine chhawai jay chhe te kon?
chandrno parkash thaine relai jay chhe te kon?
akashman wadal thaine gherai jay chhe te kon?
dharti jenan paglan chume chhe te kon?
wikhuta paDela haranni jem bhataku chhun
tara ugaDela ghanghor jangalman
ekayek boom paDi uthun chhu
to maro awaj mane bhonkay chhe
–eklawyna banni jem
toy tara namna kurukshetrman
laDi rahyo chhun eklo eklo
mari angliona terwe
labkara leta sarpna siskara jewo diwas
tane kanDare chhe arasaphanman
tari ankhoman salawalti wyakulta
mane wintlai wale chhe welni jem
a yuddhno to ant nathi
tara rachata kothaona dware ubho ubho
tari prtiksha karun chhun
athwa
koi pankhini kapayeli pankhe
uDi awun chhun tari pase
tun bethi hoish
phatelan kapDanman tara rupne siwti
olayela chulaman bhunglithi phunkti
olya winana awawarun
walmanthi likho winti
athwa to
saraswtinan shital jalne tara gawanman gunthti
ne kamkhani kaso wachche kasayeli kayane
batakni jem paniman jhabkolti
athwa to
awtikalne ambani Dale bandhi parnaman Dhaburti
aniyarni Dale latakta sughrina malaman sthitine sewati
kantherna jalaman madhmakhini jem madhne sachawti
kiDina darman danane khotarti
athwa to
kagDana malaman inDan muki
manjrioman koyalni jem tahukti
tun bethi hoish
pawDathi khodati matini jem hun khompai jaun chhun
ane tara mathe mukai ne
ulechato rahun chhun satat
tari kaam karwani tajgiman ropai jaun chhun
wrikshni jem
taran paglanman tanaya kare chhe mari najar
waheta paniman tanata tanakhlani jem
tara jamna hathni bangDiono bhino rankar
tara pagnan jhanjharno retal awaj
tari chinthrehal saDina chheDano dhuliyo pharaphrat
tara praswedbhina bhalman egalto kunkum chandlo
ne taki rahela surajni kami drishti
jasma jasma
shi rite aa badhun tun sahi shake chhe?
jasma!
tun ek oDan
hun ek raja
a be wachchena lohiyal awkashman sabaDun chhun
taran thakelan popchan unchkay chhe
ne ughDe chhe swargnan dwar
tari allaDtana angne lheray chhe tulsini kaya
ne hun to ked chhun tari kalpnani diwalo wachche
tun haDi kaDhine doDe chhe
ne hun tari aagal muththibhar mati thaine werai jaun chhun
tun jue chhe
ne hun najar thaine pathrai jaun chhun
tun malke chhe
ne hun hasya thai ne wistri jaun chhun
tun unghe chhe
ne hun tara swapn prdeshman prweshwanan walkhan marun chhun,
nathi sahi shakto
thakeli raat hath lambawi tane bahupashman le chhe te
jasma
a wihwal samayne bhunsi nakh tara ja hathe
ne
bhinjwi de tara adhroshththi
nadina shital jalman chhallak chhalak
chhalkati chandnine bandh kari de tari pampnoman
lachkata wayuni angli pakDine
mara anidrana hariyala prdeshman chali aaw
ne
ghughwata sagarnan mojanna awajne
Dhanki de tara palawman
ratrina khanDerman paDghato
tara jhanjharno dhwani
mari shayyaman sahasr sapno thaine labke chhe,
a saraswtini weluman
bethelan baglanni harman uDi aaw jasma
tane khabar chhe?
a nadine pan loko ‘kunwarka’ni galthi sambodhe chhe
e wednane kya wrikshni Dale tingi shakay?
a nadiye to haji nathi joyo
ghughwata dariyano desh!
eni ankhoman to yugothi nartan kare chhe
bhilDi weshe parwati
amanni ekey wythano Dumo gale bajhe chhe kharo?
ame to wasiye chhiye garwi gurjarne haiye
e ja to chhe amari prithwinu swarg, jasma!
jyare jyare wasant aawe chhe amara barne
tyare posh posh ansuDan phuti nikle chhe
wrikshoni Daliye
mara waishakhi uklat par
ashaDhna pahela warsad thaine tuti paD
ne sukata kanthe lilun lilun ghas thaine
ugi nikal, jasma!
aw chali aaw
mari pachhal pachhal
saraswtina tere sarasi banine
jasma!
mane khabar chhe
khodata talawni matina kan kanman
sachwi rahi chhe tarun satitw
tari pampnani pachhwaDe ghughawta sukka dariyaman
taraphDiyan khai rahi chhe machhlio
dariya wachche pharapharta lila amrwrikshni niche
chandniye chanyo chhe peatano soneri mahel
eni chare dishaman pawne gothwi didho chhe pahero
dharti upar chattapat suine kan manDtan
kyankthi sabhlay chhe khatak khatak chalta
hinDolano awaj
awajna kinare bethelo chando
dhime dhime phikko thato jay
ne tena upar eDhaDi deway andhkarni chadar
chadarna tare tarman jhagamagti raat
uDti uDti bani jay shwet pari
eni pachhal pachhal lambati mari najarne
wagi jay samayni thokar
ne lachar banine wali jay pachhi
tyare
waheli sawaranun lal lal akash awine
apahran kari jay tarun
tu malkati malkati
sat ashwna rathman besi
upDi nikle surajdewnan charanu chumwa
naphphat suraj tane sambhogto rahe satat
tun tari jatne sambhogawti rahe satat
am ne aam
tarun satitw rakhat banine
warshothi
girwe mukachun chhe
enun tane bhan chhe kharu, jasma?
jasma!
pahela kukDanun sawar bole
ne
salawalwa manDe tagaran ne pawDa
bawalni shulo winani Dalanun dante ghasay datan
saraswtinun neer chhalke chahere
tran intowala ubhela chula upar mukay
akha diwasanun andhan,
pachhi to
khakhDat
hakota
suchnao
dhamkio
jawun awawun awawun jawun jawun awawun awawun jawun
ne dhime dhime utarti sanj
olwai jato suraj
potana satitwanun bhajwawa lage natk
ne godDana gabha winti winti
chali jati raat
phari eno e pachho aawto suraj
nityakram
jasma!
mara swapnni maharani
tare aa rite jiwwanun hoy?
tun to sati chhe
to
sukkabhathth aa deshman
wahewDawi dene nariyelna panini nadio
ek ja najre
sahasrling talawnan phoDi nakhne patal
aradhi de shankar bhagwanne te
ganga laine chali aawe ahin sudhi
athwa to
tu ja bani ja
ashaDhi wadli
ne warsi paD mara rajman mushaldhar!
warshothi pani pani ratta papiha
datai gaya chhe dhartiman
emne kaDhine chhanti de tari sanjiwni
ne uDaDi de khulla akashe
patanni inte intne banawi de suwarnmay
ne shantinan bhari de sarowar
mara rajni prjane kushlakshemno aapi de shap
ne duniyaney batawi de parcho tara satitwno
jasma
am ne aam
samayna khaDkata jay chhe Dungar
ne maro hath pampalya kare chhe talwaranun kanDun
mare tara satitwanun shab nathi chunthawun
pan tu to khanjar thaine bhonkai jane
mara Daba phephsaman
hwe to
kadik kadik
ashw par nikalun chhun to lage chhe ke,
hun nathi
raj nathi
kaj nathi
patan nathi
praja nathi
nagar nathi
Dagar nathi
badhu ja khakhDe chhe khali khali
mara man jewun
kahe
kone kahun aa wyatha?
badhun ja thari gayun chhe shiyalani makhamli thanDiman
etle to thay chhe, jasma
ke
sahasrling talawni pal thaine bandhai jay tun
to eman chhalochhal pani thaine samai jaun hun
(pa 6 78 * 1 7 78)
સ્રોત
- પુસ્તક : વિન્યાસ (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 49)
- સંપાદક : કિશોરસિંહ સોલંકી
- પ્રકાશક : શ્રીમતી ગિરાબેન સોલંકી
- વર્ષ : 1981