
(રાગ - કેદાર ગોડી)
તાહરે દરસને મન મોહીઉં,
મ્રગાનયણીએ સાંહાંમું જોઈઉં;
તાંહાં દીઠો સુંદર હિય ચરતો,
તે દ્રષ્ટ પ્રભુ ઉપર કરતો.
તન ગઉર ઘાટ છે જેહનો,
ઘડતાં સનેહ અજને ઉપનો;
પગ પડઘી થોડી અતિ ચારુ,
જંગસ્થલ જાંણે અતિ વારુ.
તેની દ્રષ્ટ રક્તવરણી સોહે,
પૂછે તો ચામરવત મોહે;
તેની કેસાવલી કૂકમ સલી,
કરણ શોભા શું કરું વલી.
તારા મોરડાનું નવ થાયે મૂલ,
રત્નજડિત છે તે જાજૂલ;
તારું કનક પલાંણ સોહાંમણું,
સું વરણવ કરીએ તેહ તણું.
એવો રતનજડિત શોભા સજી,
કો માહારાજનો હે વાજી;
રખે ઘોડા તું હણહણે,
મારી વિનતી તું શ્રવણે સુણે.
તાહારો શબ્દ સુણીને જાગશે,
તારે એ પુરુષ કેમ જોવાશે;
પછી ચરણથકી તજી વાહાંની,
તે દાસીને આપી છાંની.
પગથી નેપૂર ઊંચાં લીધાં,
તે શબદ રહિત શોભા કીધાં;
ભુજ કંકણ તે ઊંચાં ઝાંપે,
કટ કંકણ તે હસ્તે ચાંપે.
છાંની અંત્રીખ પગલાં માંડે,
આગલો પરઠે પાછલો છાંડે;
ઘોડા તારો રૂડો વાંન,
રખે તું ધણીને કરતો સાંન.
એમ કરતાં આની રાય પાસે,
કાંઈ એક લાજે ને મંન વિમાસે;
કરી પાલવ અલગો મુખ નીરખે,
તે જોતાં વિષયા હરખે.
જાણે ચંદ્રબિંબ પૂરણ કલા,
તે નીરખતાં થઈ વાકુલા;
પછે જુએ તો સુંદર ધાંમ,
પછે મનમાં પાંમી અભિરાંમ.
તેનાં લોચન જાંણે અંબુજ ફૂલાં,
તે જોઈને વિષયા ભૂલાં;
નિજ ચાર કપોલ સેજે હસે,
કો રુચિર સુધા અમૃત વસે.
તેની નાસિકા કીર સોહાંમણી,
જાણે ગ્રીવા ઉદર બાંધો મણિ;
તેનું દરસન જોતાં હીરાવલી,
જડિત્ર કવિન જાંણે સસી ચલી.
ભુજ પ્રચંડ કટ કેસરી,
તે જોતાં સુધ વીસરી;
વ્રક્ષ વિશાલ સૂક્ષ્મ કટિ
તે નીરખતાં થઈ એક ઘડી.
તેનાં ચરણકમલ જાંણે રવિશશી,
નખમણિ જોતાં હીરાવશી;
અંગ અંગ તેહ ઉદાર,
જાંણે મનમથ કેરો અવતાર.
ધન્ય ધન્ય કો માંહતિ,
જે પાંમશે એહવો ભૂપતિ;
રહી દૂર થકી નીરખે સતી,
વિષયા જાંણે ચિત્ર લખી.
એહવે કસ દ્રષ્ટે પડી,
જાંહાં કાગલ બાંધ્યો છે બીડી;
પછે રુંધો સાસ ને ગઈ પાસે,
આ કાગલ શો બાંધ્યો દિસે.
તે શનૈ શનૈ છોડી લીધો,
પટ બીડો થો અલગો કીધો;
સરનાંમું જોતાં વિસમે થઈ,
કાંઈ કાજગરો દિસે સહી.
તતખેવ ઉકેલ્યો વદી,
કુંતલીકપુર જોતાં આનંદી;
સ્વસ્ત શ્રી કુંતલીકપુર સ્થાંને,
ચિરંજીવી તું મદનમાંને.
રાયે કોસંધનો કુંવર જેહ,
મેં તુજ કને મોકલ્યો તેહ;
રૂપકલા ને લાવંન,
મ જોઈશ મધુર વચંન.
એની શીલ ચાતુરી જે છે સાર,
મ જોઈશ એહના શણગાર;
જંમતંમ કરી એને વિષ દેજે,
પછે સુખ પાંમી રાજ કરજે.
તે વાંચીને સુખ નવ પાંમે,
પછે માત ઉમિયાને શિર નાંમે;
આઈ ભવાંની જગત માતા,
કામ અભિલાષની તું દાતા.
મેં તાત કને માગ્યો વર,
તેં મોકલીઓ જોઈ સુંદર;
મારો ભાઈ એહ કાગલ વાંચશે,
તો વિષ દેઈ એહને મારશે.
પછે હાસ વાયક તાંહાં કેવાસે,
છે સવલું તે અવલું થાસે;
મમ તાત તણી બુધ્ય સબલી ગઈ,
કાંઈ કારણ તાં દિસે સહી.
કે વસુંધરા શું થઈ આડી,
કે કાગલ લખતાં રાત પડી;
કે અથવા શું ધ્રૂજ્યો હાથ,
એ શો કહીએ ઉતપાત
કે વચમાં કોણે વાત જ કરી,
તેણે તે ગયા વીસરી.
કે વર જોતાં હરખે ભરા,
તેણે અ આ ગઆ વીસરા;
એણીપેર્ય કરતી આલોચ,
હવે અક્ષરનો કીજે સોચ.
પછે કાજલ રસ સલીએ ભરી,
વિષયા લખીસ સુધ કરી;
પ્રેમે કરી અક્ષર સાંધ્યો,
પટ બીડીને પાછો બાંધ્યો.
પછે માત ઉમયાની સુત્ય કરી,
મુજને દેજો એહ હરિ;
પછે શનઈ શનઈ પાછી વલી,
પોતી ત્યાં મનની રલી.
કટ અંબર કાછ ભીડો હાથ,
તે દૂર થકી નરખો નાથ;
તારે નારદ કે સુણ ઉપાય,
તેનાં કોટ વિઘન મિથ્યા થાય.
બોલા જઈમુન જનમેજે રાય,
તેનું તુજને કહું ઉપાય;
જેની સાર કરે શ્રી જદુરાય,
તેને અવલાનું સવલું થાય.



સ્રોત
- પુસ્તક : ચન્દ્રહાસ-આખ્યાન (પૃષ્ઠ ક્રમાંક 92)
- સંપાદક : રમણ સોની
- પ્રકાશક : ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદ
- વર્ષ : 2017